Τον Μάιο του 2015, ο ιός Ζίκα έκανε έντονη την παρουσία του στη Βραζιλία (Higgs, 2016) και από τότε, η μετάδοση του ιού έχει επιβεβαιωθεί σε 19 άλλες χώρες, στην Αμερική (Hennessey, 2016).
Μέχρι τον Οκτώβριο του 2015, εντοπίστηκαν σχεδόν 4.000 περιπτώσεις μικροκεφαλίας, μια απότομη αύξηση από το προηγούμενο έτος, καθώς κατά τη διάρκεια του 2014 διαγνώστηκαν λιγότερες από 150 περιπτώσεις (Dyer, 2016b).
Αν και δεν έχει ακόμη αποδειχθεί η αιτιώδης συνάφεια μεταξύ του ιού Ζίκα και της μικροκεφαλίας, οι έμμεσες ενδείξεις είναι ανησυχητικές (Torjesen, 2016). Καθώς δεν υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο ή θεραπεία, η ανησυχία για την εξάπλωση και τις επιπτώσεις της νόσου αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς.
Ο ιός Ζίκα πήρετο όνομά του από ένα δάσος στην Ουγκάντα, όπου ο ιός απαντήθηκε για πρώτη φορά το 1947 σε ένα πίθηκο (Dyer, 2016b). Ο ιός μεταδίδεται μέσω του κουνουπιού Aedes και προκαλεί ήπιο πυρετό και εξάνθημα (Torjesen, 2016). Ωστόσο, μόνο το ένα τέταρτο των ατόμων που έχουν μολυνθεί με τον ιό παρουσιάζουν συμπτώματα (Gulland, 2016). Παρά τη φαινομενικά ήπια ανοσολογική απόκριση στον ιό, οι αναφερόμενες συνέπειες περιλαμβάνουν το σύνδρομο Guillain-Barre, θνησιγένεια, νεογνικούς θανάτους και κυρίως, μικροκεφαλία (Torjesen, 2016).
Η μικροκεφαλία είναι γενικά αποτέλεσμα μη φυσιολογικής ανάπτυξης του εγκεφάλου και μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά νοητικά και κινητικά ελαττώματα (Schuler-Faccini, 2016). Συνήθως ορίζεται ως ≥ 2 τυπική απόκλιση (SD) κάτω από το μέσο όρο για το φύλο και την ηλικία κύησης κατά τον τοκετό (Schuler-Faccini, 2016).
Σε μια προσπάθεια να κατανοήσουμε τη σχέση μεταξύ του ιού Ζίκα και της μικροκεφαλίας, ο Εταιρεία Ιατρικής Γενετικής της Βραζιλίας ίδρυσε την Ομάδα Ζίκα για Εμβρυοπάθειες, για να εκτιμήσει όλες τις περιπτώσεις μικροκεφαλίας και όλα τα παιδιά που γεννήθηκαν από γυναίκες που είχαν μολυνθεί με τον ιό Ζήκα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (Schuler-Faccini, 2016). Με βάση τις πρώτες 35 καταγεγραμμένες περιπτώσεις, το 74% των μητέρων ανέφεραν ένα εξάνθημα, το 71% των βρεφών είχαν σοβαρή (≥ 3 SD) μικροκεφαλία και από τις 27, που αξιολογήθηκαν με νευροαπεικόνιση, σε όλες παρατηρήθηκαν ανωμαλίες (Schuler-Faccini, 2016) . Επιπλέον, το RNA του ιού Ζίκα εντοπίστηκε στο αμνιακό υγρό δύο γυναικών, των οποίων τα έμβρυα είχαν διαγνωστεί προγεννητικά (Schuler-Faccini, 2016).
Το ανησυχητικά ενδεικτικά στοιχεία είχαν ώς αποτέλεσμα γρήγορες αντιδράσεις από τις πληγείσες χώρες. Βλέποντας καθώς δεν υπάρχει ιατρική θεραπεία για τον ιό, αρκετά μέτρα για την καταπολέμηση της μετάδοσης έχουν εφαρμοστεί. Οι έγκυες γυναίκες συνιστάται να φορούν προστατευτικό ρουχισμό, να χρησιμοποιούν εντομο-απωθητικά και να αποφεύγουν τα ταξίδια σε πληγείσες χώρες. Εκτός από τις επεμβάσεις στις περιοχές αναπαραγωγής και διαβίωσης των κουνουπιών, η Βραζιλία έχει απελευθερώσει είδη κουνουπιών με δεσπόζων θανατηφόρο γονίδιο (Alphey, et al., 2010). Επιπλέον, οι υγειονομικές αρχές σε αρκετές από τις πληγείσες χώρες συνιστούν προς τις γυναίκες να καθυστερήσουν προσωρινά την εγκυμοσύνη (Dyer, 2016a).
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι ιός Ζίκα θα πλήξει όλες τις χώρες της Αμερικής που έχουν το κουνούπι Aedes, δηλαδή όλες εκτός από τον Καναδά και τη Χιλή (Torjesen, 2016). Παρ 'όλα αυτά, είναι πιθανή ένα νέο είδος κουνουπιού να λειτουργήσει ώς φορέας και κατά συνέπεια ο ιός να μεταδοθεί και σε άλλες περιοχές (Higgs, 2016). Τέλος, ο ιός μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω του αίματος (Musso, et al. 2014) και πιθανώς μέσω του σπέρματος (Musso, et al. 2015).
Εν κατακλείδι, ο ιός Ζίκα έχει αναδειχθεί γρήγορα σε πρόβλημα δημόσιας υγείας στις περισσότερες χώρες στην Αμερική. Χωρίς ιατρικές θεραπείες και με ταχέως αυξανόμενα ποσοστά μόλυνσης, μια συστηματική προσπάθεια για την εξάλειψη των κουνουπιών ώστε να αποτραπεί η περαιτέρω μετάδοση της νόσου, είναι ζωτικής σημασίας.