Μπορεί η αποτύπωση της οικονομικής κρίσης και της κατάστασης της Ελλάδας με αριθμούς να είναι ψυχρή και αποστειρωμένη, είναι όμως ο μόνος αντικειμενικός τρόπος για να παρακολουθήσει κανείς την πορεία της οικονομίας, πέρα από πολιτικές σκοπιμότητες και προκαταλήψεις.

Από την άλλη πλευρά οι αριθμοί από μόνοι τους δε λένε πάντα την αλήθεια και εξίσου σημαντική με τα νούμερα είναι η λογική ανάλυση των καταστάσεων που κρύβονται πίσω από αυτά.

Έχουν περάσει 4 χρόνια από την προηγούμενη παρουσίαση από το e-telescope.gr των αριθμητικών δεδομένων της Ελληνικής οικονομίας, δυστυχώς όμως λίγα πράγματα έχουν αλλάξει με τρόπο που να σηματοδοτεί μια πραγματική ανάκαμψη και βελτίωση.

Ο συνδυασμός του ΑΕΠ, του Δημόσιου Χρέους και του αριθμού των ανέργων στο ίδιο διάγραμμα, μπορεί τεχνικά και επιστημονικά να μην είναι δόκιμος, συνδυάζει όμως 2 οικονομικές παραμέτρους με μια κοινωνική διάσταση της κρίσης. Ένα παιχνίδι των αριθμών αποδίδει την πραγματικότητα μιας κοινωνίας η οποία ότι κι αν πετύχει στον τομέα των δημοσιονομικών θα συνεχίσει να βαλτώνει αν δεν αντιμετωπίσει το πρόβλημα της απασχόλησης.

Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ), δηλαδή ο παραγόμενος πλούτος παρουσίασε 2 συνεχόμενες χρονιές (2017, 2018) ανοδική τάση, για πρώτη φορά μετά το 2008, και επανήλθε περίπου στα επίπεδα του 2013. Η συνολική μείωση από το 2008 μέχρι σήμερα έχει περιοριστεί από το 27,1% (2016) σε 23,7%. Η αυξητική πορεία αναμένεται να διατηρηθεί και το 2019 βάσει των αποτελεσμάτων του 1ου τριμήνου και με την επιφύλαξη της επίδρασης που θα έχουν οι εκλογές.

Τα στοιχεία που αφορούν το ΑΕΠ προέρχονται από τα Δελτία Τύπου της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗΣ για τους τριμηνιαίους εθνικούς λογαριασμούς. Για το τρέχον έτος η προβολή λαμβάνει υπ' όψιν το τελευταίο διαθέσιμο δελτίο και την εποχική κατανομή των 2 προηγούμενων ετών.

Μια καλή αίσθηση της πορείας δύο σημαντικών κλάδων της οικονομικής δραστηριότητας δίνεται από την εξέλιξη του Δείκτη Κύκλου Εργασιών Τουρισμού και του Δείκτη Βιομηχανικής Παραγωγής. Είναι ενθαρρυντικό το ότι τη σταθερή άνοδο του Τουρισμού συνοδεύει από το 2014 και μετά μια σαφής ανάκαμψη της Βιομηχανίας.

Τα στοιχεία που αφορούν το Δείκτη Βιομηχανικής Παραγωγής και το Δείκτη Κύκλου Εργασιών Τουρισμού προέρχονται από τα Δελτία Τύπου και τις χρονοσειρές της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗΣ.

Το Δημόσιο Χρέος γνώρισε μια πρωτοφανή εκτίναξη από τα μέσα του 2008 αυξανόμενο κατά 40% (σε απόλυτα νούμερα) έως τα τέλη του 2011. Σε συνδυασμό με την παράλληλη μείωση του ΑΕΠ, το χρέος αρχικά ξεπέρασε το 100% του ΑΕΠ στο τέλος του 2008, έφτασε το 2012 (πριν το PSI) το 180% του ΑΕΠ για να ανέβει ξανά στο 174% το 2014, μετά από μια πρόσκαιρη μείωση. Το χρέος ώς ποσοστό του ΑΕΠ δεν αποτελεί ένα μέγεθος που από μόνο του αποτελεί απόλυτο κριτήριο της οικονομικής κατάστασης μιας χώρας. Όταν όμως αυξάνεται με τόσο ραγδαίο ρυθμό η απόλυτη τιμή του (από 262 δις € το 2008 σε 334 δις € το 2018) ενώ ταυτόχρονα το ΑΕΠ μειώνεται, το συμπέρασμα είναι ότι μια οικονομία απορροφά κεφάλαια (δανεικά) όχι για να αναπτυχθεί, αλλά για να συντηρεί μια στείρα και επικίνδυνη διαδικασία αναχρηματοδότησης του υφιστάμενου χρέους και των ελλειμάτων της.

Είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικό ότι το χρέος εξακολουθεί να αυξάνεται, τόσο ώς απόλυτο ποσό όσο και ώς ποσοστό του ΑΕΠ, φτάνοντας το 181% στα τέλη του 2018, ενώ σε απόλυτες τιμές αυξήθηκε κατά 17 δις € μόνο μέσα στο 2018. Ακόμα πιο επικίνδυνο είναι ότι η συγκεκριμένη αύξηση δεν είναι αποτέλεσμα υλοποίησης μιας συγκεκριμένης αναπτυξιακής πολιτικής.

Ενδιαφέρουσα είναι η σύγκριση της εξέλιξης του ελληνικού δημόσιου χρέους με εκείνη των δύο άλλων χωρών που μπήκαν σε μνημόνια (Ιρλανδία, Πορτογαλία), της Ισπανίας που αντιμετώπισε επίσης σημαντικά δημοσιονομικά προβλήματα και μιας χώρας που δεν αντιμετώπισε δημοσιονομικά προβλήματα, της Φινλανδίας. Ίσως το πιο σημαντικό στοιχείο είναι το σημείο εκκίνησης, καθώς όλες οι χώρες, ακόμα και η Φινλανδία, εμφάνισαν αύξηση του δημόσιο χρέους. Όμως όλες, από το 2016 και μετά, εμφανίζουν μείωση του χρέους ώς ποσοστό του ΑΕΠ σε αντίθεση με την Ελλάδα, η οποία όχι μόνο παραμένει σε πολύ υψηλότερες τιμές, αλλά εξακολουθεί να εμφανίζει τάσεις περαιτέρω αύξησης.

Τα στοιχεία που αφορούν το Ελληνικό Δημόσιο Χρέος προέρχονται από τα Δελτίου Δημόσιου Χρέους του ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ, ενώ εκείνα που αφορούν λοιπές χώρες της Ευρωζώνης από τις χρονοσειρές της EUROSTAT.

Η κοινωνική διάσταση της κρίσης βρίσκει την αντιπροσωπευτικότερη έκφρασή της μέσα από τους αριθμούς στη ραγδαία αύξηση της ανεργίας. Από περίπου 443.300 ανέργους το 2008 (9,0%) σε 1.319.215 το 2013 (27,4%) που ήταν και ο ιστορικά υψηλότερος, ο επίσημος αριθμός των ανέργων γνώρισε μια εφιαλτική άνοδο κατά 198%. Από το 2014 ξεκίνησε μια σταθερά πτωτική πορεία που έχει καταλήξει σε 851.556 ανέργους (18%) στο τέλος του 2018.

Αυτό που δε μπορεί να αποτυπώσει το ποσοστό ανεργίας είναι οι συνθήκες απασχόλησης. Μεγάλο μέρος της μείωσης της ανεργίας έχει προέλθει από μερική απασχόληση, η οποία παρότι προφανώς είναι προτιμότερη της ανεργίας, δε συνιστά μεσοπρόθεσμα ικανοποιητική εργασιακή αποκατάσταση.

Ιδιαιτέρως ενδιαφέρον είναι το ότι η σαφής μείωση του ποστοστού ανεργίας συνοδεύεται από διατήρηση του σχετικά χαμηλού ποσοστού του οικονομικά ενεργού πληθυσμού (εργατικό δυναμικό). Αυτή η διάρθρωση του πληθυσμού υποδεικνύει ότι σύντομα θα εμφανιστεί και πάλι έντονα και επιτακτικά το πρόβλημα της διαχείρισης του ασφαλιστικού ζητήματος και της βιωσιμότητας του υπάρχοντος συστήματος. Πρέπει να σημειωθεί ότι το ασφαλιστικό και η βιωσιμότητά του δεν είναι ιδιαιτερότητα της Ελληνικής οικονομίας, αλλά ένα από τα κύρια προβλήματα όλων των ανεπτυγμένων οικονομιών, το οποίο στην Ελλάδα μεγενθύνεται λόγω των υπόλοιπων δημοσιονομικών δεδομένων.

Τα στοιχεία που αφορούν την ανεργία προέρχονται από τις Έρευνες Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗΣ.

Τα αποτελέσματα εκτέλεσης των προϋπολογισμών των τελευταίων ετών δείχνουν ότι μέχρι και το 2012 τα δάνεια από την Ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό ταμείο κατευθύνονταν σε ποσοστό περίπου 21% για την κάλυψη των εγχώριων αναγκών (μισθοί, συντάξεις κλπ) και 79% στην εξυπηρέτηση των παλαιότερων δανείων. Από το 2013 και εξαιτίας του μικρού πρωτογενούς πλεονάσματος, το σύνολο των δανείων σε ετήσια βάση κατευθύνεται στην εξυπηρέτηση παλαιότερων δανείων, αν και εξαιτίας των ανομοιομορφίας ταμειακών ροών και υποχρεώσεων εξυπηρετούν και τις εγχώριες ανάγκες.

Από το 2016 και μετά σημειώνονται όχι μόνο σταθερά και σημαντικά πρωτογενή πλεονάσματα αλλά και θετικό ισοζύγιο εκτέλεσης προϋπολογισμού. Αυτή η πολύ ενθαρρυντική εικόνα αλλοιώνεται από τα δεδομένα της αύξησης του δημόσιου χρέους την ίδια περίοδο.

Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι τα πλεονάσματα είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα της μεγάλης αύξησης κυρίως των έμμεσων φόρων: 12,5% του ΑΕΠ το 2008, 13,7% το 2014, 16,8% το 2018. Οι άμεσοι φόροι παρουσιάζουν πολύ μικρότερη διακύμανση ώς ποσοστό του ΑΕΠ: 8,6% το 2008, 11,4% το 2014, 10,3% το 2018.

Τα στοιχεία που αφορούν την εκτέλεση των προϋπολογισμών προέρχονται από τις δημοσιευμένες εκθέσεις απολογισμού, ισολογισμού και εισηγήσεων προϋπολογισμών του ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ.

Επί δεκαετίες ένα από τα σημαντικά μεγέθη της οικονομίας ήταν ο πληθωρισμός (Δείκτης Τιμών Καταναλωτή). Η σημασία του πληθωρισμού στα χρόνια της κρίσης έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα. Μετά τα μέσα του 2013 ο πληθωρισμός να περάσει σε αρνητικό πρόσιμο, όπου και παρέμεινε μέχρι το 2016, ενώ το 2017 και 2018 ανέβηκε σε θετικές τιμές (0,6-0,7) και το Μάιο του 2019 ήταν στο 0,2%.

Τα στοιχεία που αφορούν τον πληθωρισμό προέρχονται από τα Δελτία Τύπου για το Δείκτη Τιμών Καταναλωτή της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗΣ.