Το πρωί της 30ης Ιουνίου 1908, στην περιοχή Τουνγκούσκα της Σιβηρίας, «κάτι» έπεσε από τον ουρανό. Στην πραγματικότητα, αυτό το «κάτι» δεν έφτασε ποτέ στο έδαφος καθώς εξερράγη στην ατμόσφαιρα, ισοπεδώνοντας μια έκταση περίπου 2.000 τετρ. χιλιομέτρων.

Μέχρι σήμερα εξακολουθούν να παραμένουν πλήθος ερωτηματικά για την ακριβή φύση του γεγονότος. 

Το συμβάν

Το επίκεντρο του συμβάντος εντοπίζεται στις συντεταγμένες 101Ε,62Ν, κοντά στον ποταμό Τουνγκούσκα, περίπου 90Km βορείως του οικισμού Βαναράβα. Το αντικείμενο πιστεύεται ότι εξερράγη σε ύψος περίπου 7Km από την επιφάνεια της γης. Η δύναμη της έκρηξης ισοπέδωσε τα δένδρα σε μια έκταση 2.150 τετρ. χιλιομέτρων. Για αρκετές εβδομάδες μετά την έκρηξη, φωτιές έκαιγαν σε μια έκταση 1.000 τετρ. χιλιομέτρων.

Για αρκετές ημέρες μετά την έκρηξη ένα μεγάλο μέρος του Βορείου ημισφαιρίου, «απόλαυσε» μια σειρά εξαιρετικά εντυπωσιακών δειλινών και αυγών. Οι έντονοι χρωματισμοί της ατμόσφαιρας τις συγκεκριμένες ώρες ήταν ορατοί μέχρι το Λονδίνο. Επίσης αναφέρεται ότι οι για διάστημα αρκετών ημερών ο ουρανός της Κεντρικής και Βορείου Ασίας ήταν τόσο φωτεινός κατά τη διάρκεια της νύχτας, ώστε μπορούσε κανείς να διαβάσει εφημερίδα χωρίς άλλη πηγή φωτός.

Η έκρηξη εκτιμάται ότι είχε ισχύ 20 μεγατόνων ΤΝΤ, δηλαδή περίπου 2.000 φορές την ισχύ της ατομικής βόμβας της Χιροσίμα. ’λλωστε, όταν μετά το 2ο ΠΠ συγκρίθηκαν οι αεροφωτογραφίες της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι με αυτές της Τουνγκούσκα, οι ομοιότητες ήταν πολλές.

Το αστεροσκοπείο του Ιρκούτσκ, περίπου 900Km νοτιανατολικά του επικέντρου, παρατήρησε διαταραχές στο μαγνητικό πεδίο της Γης. Αυτές οι μαγνητικές διαταραχές παρουσίαζαν αρκετές ομοιότητες με αντίστοιχες διαταραχές που καταγράφηκαν αργότερα κατά τη διάρκεια πυρηνικών δοκιμών στην ατμόσφαιρα. Επίσης πολλά γεωδυναμικά ινστιτούτα σε όλο τον κόσμο κατέγραψαν ισχυρές σεισμικές δονήσεις.

Η περιοχή της Τουνγκούσκα είναι εξαιρετικά αραιοκατοικημένη και μακριά από μεγάλες πόλεις. Οι λίγοι κάτοικοι είναι κυρίως νομάδες οι οποίοι, στις αρχές του 20ου αιώνα, σίγουρα δεν μπορούσαν να εκτιμήσουν την ακριβή φύση του γεγονότος. Το εξέλαβαν λοιπόν ως κάποιο είδος εκδήλωση της οργής των θέων και έπαψαν να επισκέπτονται την περιοχή θεωρώντας τη καταραμένη, ενώ δεν το ανέφεραν στην κεντρική τσαρική εξουσία με την οποία ήταν σε διαρκή σύγκρουση.

Έτσι λοιπόν, και με δεδομένη την απουσία των σημερινών μέσων επιστημονικών παρατηρήσεων, ο κόσμος δεν έμαθε για το γεγονός και οι ενδείξεις θεωρήθηκε ότι αφορούσαν κάποιο μεγάλο σεισμό. Αρκετά όμως μέλη της επιστημονικής κοινότητας, λαμβάνοντας υπ΄ όψιν όλα τα φαινόμενα, και τα δεδομένα, εκτιμούσαν ότι συνέβη κάτι περισσότερο. Ένας από αυτούς ήταν και ο Λεονίντ Κούλικ, ο θεωρούμενος πατέρας της έρευνας των μετεωριτών στη Ρωσία, ο οποίος πίστευε ότι κάποιος μετεωρίτης είχε συντριβεί. Αυτός ήταν και εκείνος που οργάνωσε την πρώτη επιστημονική αποστολή στην περιοχή, 19 ολόκληρα χρόνια μετά το συμβάν. Με τη χρηματοδότηση της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών και ξεπερνώντας μια σειρά προβλημάτων, από το δύσβατο της περιοχής, μέχρι την αρνητική αντιμετώπιση των ντόπιων, κατόρθωσε να προσεγγίσει την περιοχή το 1927.

Μια από τις πρώτες παρατηρήσεις του ήταν ότι παρά τα εμφανή σημάδια του γεγονότος, δεν υπήρχε κρατήρας, και άρα αποκλείσθηκε η συντριβή οποιουδήποτε αντικειμένου. Στα χρόνια που ακολούθησαν έγιναν μια σειρά επιστημονικές αποστολές, όλες από επιστημονικά και ερευνητικά ιδρύματα της Σοβιετικής Ένωσης. Η πρώτη επίσκεψη Δυτικών στην περιοχή έγινε το 1989 και ακολούθησαν αρκετές ακόμα στη δεκαετία του 90. Ακόμα και σήμερα, σχεδόν ένα αιώνα μετά, οι καταστροφικές συνέπειες του συμβάντος είναι εμφανείς.

Οι σημαντικότερες παρατηρήσεις των διαφόρων αποστολών έχουν ως εξής:

• Δεν υπάρχει κρατήρας συντριβής

•  Πέρα από το βασικό επίκεντρο υπάρχουν 4 ακόμα μικρότερα επίκεντρα σε μια ακτίνα 60Km. Σε κάθε ένα από αυτά εμφανίζεται ένα κοινό μοτίβο ακτινικής πτώσης δένδρων.

•  Μετά το συμβάν παρατηρήθηκε μια αύξηση των ρυθμών ανάπτυξης βιομάζας στην περιοχή του επικέντρο

•  Στην ευρύτερη περιοχή έχει παρατηρηθεί μια σειρά μεταλλάξεων στην πανίδα και τη χλωρίδα

•  Στους κορμούς των δένδρων έχουν ανακαλυφθεί υπολείμματα ασβεστίου, σιδηρονικελίου, κοβαλτίου, μολύβδου και άλλων που μπορεί να προέρχονται από κάποιο ουράνιο σώμα.

•  Η ραδιενέργεια στην περιοχή είναι σε φυσιολογικά επίπεδα.

•  Στο έδαφος εντοπίσθηκαν συγκεντρώσεις πτητικών ουσιών που συνήθως συναντώνται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας και πιστεύεται ότι είναι υπολείμματα των κομητών που καίγονται στην ατμόσφαιρα της γης.

Οι θεωρίες

Η επικρατέστερη θεωρία, την οποία ασπάζονται και οι περισσότεροι επιστημονικοί κύκλοι, αναφέρεται στην είσοδο κάποιου κομήτη ή αστεροειδούς, χαμηλής πυκνότητας, στην ατμόσφαιρα της Γης. Ένα τέτοιο σώμα, με πυκνότητα κοντά σε αυτή του νερού, είναι ο αστεροειδής Mathilde που φωτογραφήθηκε το 1997. Η είσοδός του στην ατμόσφαιρα της Γης πιθανότατα θα οδηγούσε σε έκρηξη, λόγω πίεσης, και αποσύνθεση του σώματος του αστεροειδούς ή του κομήτη. Στην επιφάνεια της Γης θα έφθαναν μόνο πολύ μικρά σωματίδια ύλης, όπως αυτά που εντοπίσθηκαν στα δένδρα και το έδαφος, και το ωστικό και θερμικό κύμα της έκρηξης.

Προφανώς όλα τα δεδομένα συγκλίνουν προς την υπόθεση αυτή, ενώ η μάζα του ουρανίου σώματος εκτιμάται κοντά στους 100.000 τόνους.

Βέβαια, όπως είναι σχεδόν φυσιολογικό, μια σειρά άλλες, περισσότερο ελκυστικές θεωρίες, έχουν δει το φως της δημοσιότητας και έχουν αποκτήσει ένθερμους υποστηρικτές.

Αναφέρονται οι κυριότερες:

Μαύρη τρύπα

Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή μια «μικρή» μαύρη τρύπα συγκρούστηκε με τη Γη και πέρασε μέσα από τον πλανήτη. Να σημειωθεί ότι είναι άγνωστο εάν υπάρχουν «μικρές» μαύρες τρύπες, όπως άγνωστο είναι και το πιθανό αποτέλεσμα μιας τέτοιας σύγκρουσης.

Αντιύλη

Μια ποσότητα αντιύλης διέσχισε το διαστημικό χώρο και συγκρούστηκε με τη Γη. Και πάλι είναι μάλλον άγνωστο το αποτέλεσμα μιας τέτοιας σύγκρουσης, ενώ η ακριβής φυσική σημασία της έννοιας της αντιύλης παραμένει ασαφής.

Συντριβή-έκρηξη εξωγήινου σκάφους

Φυσικά δε θα ήταν δυνατό να μην εμφανισθεί και αυτή η θεωρία. Βέβαια θα περίμενε κανείς να υπάρχουν και τα αντίστοιχα συντρίμμια. Εδώ έρχονται οι θεωρίες συνομωσίας να προσθέσουν το δεδομένο της απόκρυψης στοιχείων, της εκμετάλλευσης της εξωγήινης τεχνολογίας από εκείνους που εντόπισαν πρώτοι τα συντρίμμια και τα συνέλεξαν. Στήνεται δηλαδή μια θεωρία η οποία δικαιολογεί, εκ του περιεχομένου της, την απουσία αποδεικτικών στοιχείων και άρα δεν είναι δυνατό να αντικρουστεί.

Επίθεση εξωγήινων

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία επιλέχτηκε από κάποιους εξωγήινους αυτός ο τρόπος επίδειξης δύναμης προς κάποια(ες) κυβερνήσεις ως μέσο προβολής δύναμης. Στη συνέχεια ακολούθησαν διαπραγματεύσεις συμφωνίες κλπ. Χωρίς σχόλια.

Πειράματα υπερόπλων

Στη θεωρία αυτή εμπλέκεται κυρίως το όνομα του Νίκολα Τέσλα. Ποτέ δεν έχει υπάρξει η παραμικρή επιστημονική ή ιστορική ένδειξη για κάτι τέτοιο.

Πέρα όμως από τα κάθε είδους σενάρια, η ανάλυση και διερεύνηση του γεγονότος της Τουνγκούσκα, του μεγαλύτερου αντίστοιχου συμβάντος της καταγεγραμμένης ιστορίας του ανθρώπινου πολιτισμού, έχει ιδιαιτέρως μεγάλη σημασία.

Η σημασία αυτή συνοψίζεται στα λόγια του μέλους της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών Νικολάι Βασίλιεφ: "... εάν το εν λόγω ουράνιο σώμα είχε εκραγεί όχι πάνω από τις στέπες της Σιβηρίας αλλά πάνω από τις πυκνοκατοικημένες περιοχές της Ευρώπης, ο αριθμός των ανθρωπίνων θυμάτων θα ήταν ανυπολόγιστος και η οικολογική καταστροφή χωρίς προηγούμενο. Παρότι στο γεωλογικό παρελθόν της Γης έχουν καταγραφεί πολλές τέτοιες συγκρούσεις και εκρήξεις, το συμβάν της Τουνγκούσκα είναι η μοναδική περίπτωση σύγκρουσης της Γης με ένα ουράνιο σώμα τέτοιων διαστάσεων, στην ιστορία του πολιτισμού. Οι έρευνες γύρω από αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικές, καθώς οι νόμοι της φυσικής και της στατιστικής οδηγούν στο συμπέρασμα ότι θα συμβεί ξανά. Μόνο γνωρίζοντας τη φύση του συμβάντος και τις ακριβείς συνέπειες του θα είναι δυνατή η έγκαιρη προειδοποίηση, και η αντιμετώπιση ενός άλλου τέτοιου συμβάντος...".