Ηταν η μεγαλύτερη επιτυχία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το τραγούδι «Λιλί Μαρλέν» μάγευε όσους το άκουγαν. Οχι μόνο τους Γερμανούς, που είχαν το… κοπιράιτ. Αλλά και τους ορκισμένους εχθρούς τους, τους άνδρες των συμμαχικών δυνάμεων.

«Ηταν σαν τις ομηρικές Σειρήνες» λέει άγγλος βετεράνος πολεμιστής. «Δεν χορταίναμε να το ακούμε παρ΄ όλο που δεν καταλαβαίναμε κουβέντα».

Οι Βρετανοί δεν ήθελαν να παραδεχθούν ανοικτά ότι διαβρώθηκαν πολιτιστικά από τον εχθρό. Γι΄ αυτό και ανακήρυξαν ατύπως το «Λιλί Μαρλέν» σε… λάφυρο πολέμου, όπως δείχνουν νεότερες ιστορικές έρευνες. Ετσι μπορούσαν να το εμφανίζουν ως πειστήριο νίκης και όχι συναισθηματικής αδυναμίας. «Δεν είναι δικό τους, τους το πήραμε στα πεδία των μαχών!» έγραφαν βρετανοί στρατιώτες σε επιστολές τους προς τα μετόπισθεν.

Η ευκαιρία να το ακούσουν τους δινόταν καθημερινά: ο ραδιοφωνικός σταθμός των ναζιστών στο Βελιγράδι άρχιζε με αυτό τη βραδινή εκπομπή του. Οι πομποί ήταν τόσο δυνατοί που το τραγούδι ακουγόταν και στη Βόρεια Αφρική. Οι γερμανοί στρατιώτες ανέβαζαν τον ήχο των ραδιοφώνων τους στη διαπασών και αυτός έφτανε έτσι και στο αντίπαλο στρατόπεδο. «Louder, please!» (πιο δυνατά, παρακαλώ!) τους φώναζαν οι άγγλοι στρατιώτες. Και οι Γερμανοί τούς έκαναν το χατίρι επειδή το θεωρούσαν νίκη της πολιτιστικής τους προπαγάνδας.

Με τον καιρό άρχισαν να το τραγουδούν όλοι μαζί. «Οι Εγγλέζοι ήταν εντελώς φάλτσοι» παραπονιόταν γερμανός στρατιώτης. Το απροσδόκητο αποτέλεσμα ήταν πάντως ότι για λίγα λεπτά- όσο διαρκούσε το τραγούδι- τα όπλα σιγούσαν. «Ηταν η πιο μελωδική ανακωχή που έγινε ποτέ» λέει ιστορικός του πολέμου.

Από στιχουργικής απόψεως (η πρώτη του στροφή: «Πίσω από το στρατόπεδο/ δίπλα σε ένα φανάρι/ είναι ένα ομορφόπαιδο/ στέκεται με καμάρι…» ) το «Λιλί Μαρλέν» είναι σκέτη καταστροφή. Εκείνο που το έκανε προσφιλές σε εχθρούς και φίλους ήταν η μελωδία του. Αλλά και η «καπνισμένη» φωνή της Λάλε Αντερσεν, που ήταν η πρώτη και πιο ιδανική ερμηνεύτριά του.

Το περίεργο στην υπόθεση είναι ότι ο δημιουργός του, ο μουσικοσυνθέτης Νόρμπερτ Σούλτσε, ήταν «καραμπινάτος» ναζιστής και είχε διακριθεί ως τότε για πολεμοχαρή τραγούδια όπως «Βόμβες κατά της Αγγλίας». Σήμερα δεν τον θυμάται κανείς. Ολοι θυμούνται όμως τον τίτλο του τραγουδιού του, που προήλθε από τα ονόματα δύο ερωμένων του: της μανάβισσας Λιλί και της νοσοκόμας Μαρλέν.

Μια φωνή από την Κατοχή

Ο Μάνος Χατζιδάκις θαύμαζε τη Λάλε Αντερσεν, πρώτη ερμηνεύτρια της «Λιλί Μαρλέν». Εχοντας τη φωνή της στον νου έγραψε στην Κατοχή το τραγούδι «Ηρθε Βοριάς, ήρθε Νοτιάς». Στη δεκαετία του ΄60 γνωρίστηκαν και εκείνη το τραγούδησε στα γερμανικά.

Στον υπουργό ναζιστικής προπαγάνδας Γιόζεφ Γκέμπελς δεν άρεσε το «Λιλί Μαρλέν». «Μυρίζει πτωμαΐνη» έλεγε. Αρεσε όμως στον Χίτλερ. Γι΄ αυτό και έγινε σημαία της ναζιστικής προπαγάνδας.

Η Λάλε Αντερσεν δήλωσε μετά τον πόλεμο «αντιφασίστρια». Ψεύτικος ισχυρισμός, ο οποίος δεν την εμπόδισε όμως να κάνει μεταπολεμικά μεγάλη καριέρα.