Το Α.Π.Θ. στην προοπτική να γίνει το πρώτο «Οικολογικό Πανεπιστήμιο» της χώρας, ξεκίνησε μια προσπάθεια με κύριο στόχο το σταδιακό περιορισμό της χρήσης του ιδιωτικού αυτοκινήτου στο χώρο της Πανεπιστημιούπολης, με παράλληλη ενίσχυση όλων των ήπιων εναλλακτικών μορφών βιώσιμης κινητικότητας.

Σαν πρώτο βήμα το Α.Π.Θ. συμμετείχε στην Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας (16-22 Σεπτεμβρίου), και διοργάνωσε στις 22 Σεπτεμβρίου, για πρώτη φορά, στο χώρο της πανεπιστημιούπολης, την Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο. Η πρωτοβουλία αυτή, βρήκε εξαιρετική ανταπόκριση από όλα τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας, που άφησαν τα αυτοκίνητά τους και χρησιμοποίησαν εναλλακτικούς τρόπους μετακίνησης, φιλικούς στο περιβάλλον (με τα πόδια, με ποδήλατα, με λεωφορεία του Α.Π.Θ. και μαζικά μέσα μεταφοράς).

Στα πλαίσια των εκδηλώσεων για την «Ημέρα χωρίς Αυτοκίνητο», την Τετάρτη 22 Σεπτεμβρίου, το κινητό Εργαστήριο Μέτρησης ατμοσφαιρικών ρύπων MOBILAB του Ινστιτούτου Τεχνικής Χημικών Διεργασιών (ΙΤΧΗΔ) του ΕΚΕΤΑ διενήργησε μετρήσεις με σκοπό την αξιολόγηση της επίδρασης της απουσίας κυκλοφορίας αυτοκινήτων στις συγκεντρώσεις νανοσωματιδίων και αερίων ρύπων (μονοξειδίου του άνθρακα και οξειδίων του αζώτου) στην ατμόσφαιρα, σε συγκεκριμένα σημεία της πόλης. Υπεύθυνος για τις μετρήσεις, είναι ο Διευθυντής του Ινστιτούτου Τεχνικής Χημικών Διεργασιών του ΕΚΕΤΑ, Καθηγητής του Τμήματος Χημικών Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. Θανάσης Κωνσταντόπουλος.Για το σκοπό αυτό αξιοποιήθηκε η πρωτοβουλία του Α.Π.Θ., καθώς οι χώροι του Α.Π.Θ. δεν ήταν προσβάσιμοι σε αυτοκίνητα και έγιναν σχετικές μετρήσεις, στη Λεωφόρο Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, μπροστά στο κτίριο Διοίκησης του Α.Π.Θ., η οποία είναι η κεντρική οδός της Πανεπιστημιούπολης που συνδέει την Εγνατία Οδό με την Οδό Αγίου Δημητρίου και  στην οποία, υπό κανονικές συνθήκες, συμβαίνει η κύρια κίνηση των οχημάτων του προσωπικού και των φοιτητών του Α.Π.Θ. 

Επιπλέον, αξιοποιώντας την τετράωρη πεζοδρόμηση του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης, στα πλαίσια της πρωτοβουλίας «Μια Αλλιώτικη Πόλη» αντίστοιχες μετρήσεις έγιναν στην Πλατεία Αγίας Σοφίας, το απόγευμα της ίδιας μέρας. Η περιοχή του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης στην οποία ίσχυσε η πεζοδρόμηση περικλείεται από τις οδούς Αγγελάκη, Βενιζέλου, Εγνατία και τη λεωφόρο Νίκης και στην περιοχή αυτή επιτρεπόταν η κυκλοφορία μόνο λεωφορείων και ταξί. Ως βάση σύγκρισης χρησιμοποιήθηκαν μετρήσεις σε συνθήκες κανονικής κυκλοφορίας, στις ίδιες περιοχές, που έγιναν τόσο κατά τη διάρκεια του έτους όσο και στις 23 και 24 Σεπτεμβρίου 2010.

Η προκαταρκτική ανάλυση των αποτελεσμάτων των μετρήσεων δείχνει ότι στις 22 Σεπτεμβρίου (την ημέρα που το ΑΠΘ δεν ήταν προσβάσιμο στα αυτοκίνητα) στη Λεωφόρο Αριστοτελείου Πανεπιστημίου η συγκέντρωση νανοσωματιδίων ήταν μειωμένη κατά 40%, η συγκέντρωση των οξειδίων του αζώτου ήταν μειωμένη κατά 40% και η συγκέντρωση του μονοξειδίου του άνθρακα ήταν μειωμένη κατά 23%, σε σχέση με τις αντίστοιχες μέσες συγκεντρώσεις που καταγράφονται σε συνθήκες κυκλοφορίας οχημάτων.

Την ίδια μέρα στην Πλατεία Αγίας Σοφίας η συγκέντρωση νανοσωματιδίων ήταν μειωμένη κατά 70% η συγκέντρωση των οξειδίων του αζώτου ήταν μειωμένη κατά 96% και η συγκέντρωση του μονοξειδίου του άνθρακα ήταν μειωμένη κατά 85%, σε σχέση με τις αντίστοιχες μέσες συγκεντρώσεις που καταγράφονται σε συνθήκες κυκλοφορίας οχημάτων.

Τα αποτελέσματα αυτά αποτυπώνουν την επίδραση της απουσίας κυκλοφορίας αυτοκινήτων μόνο την συγκεκριμένη ημέρα και ώρες στις συγκεκριμένες τοποθεσίες των μετρήσεων και δε μπορούν να αποτελέσουν τη βάση γενικών συμπερασμάτων για την επίδραση της κυκλοφορίας αυτοκινήτων σε άλλα σημεία της πόλης τη συγκεκριμένη ημέρα.

Νανοσωματίδια

Η κύρια πηγή προέλευσης των νανοσωματιδίων (σωματίδια νανομετρικών διαστάσεων, όπου 1 νανόμετρο είναι 1 εκατομμύριο φορές μικρότερο από 1 χιλιοστό), είναι οι διεργασίες καύσης, σημαντικό μέρος των οποίων συμβαίνει στους κινητήρες των οχημάτων. Τα νανοσωματίδια στην ατμόσφαιρα της πόλης μπορεί να είναι στερεά (π.χ. σωματίδια αιθάλης) αλλά και υγρά προερχόμενα από πυρήνωση/συμπύκνωση συστατικών των καυσαερίων, διεργασίες οι οποίες επηρεάζονται σημαντικά από τις επικρατούσες καιρικές συνθήκες. Τα νανοσωματίδια λόγω του μικρού μεγέθους, μπορούν να διεισδύσουν πολύ βαθειά στους πνεύμονες και θεωρούνται ιδιαίτερα επικίνδυνα για την υγεία, προσελκύοντας το μεγάλο ενδιαφέρον της ερευνητικής κοινότητας, της Ε.Ε. και οργανισμών όπως o ΟΟΣΑ, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) και γενικά νομοθετικών/διοικητικών αρχών για θέματα περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία σήμερα δεν προβλέπει όρια για τον αριθμό νανοσωματιδίων στην ατμόσφαιρα, πέρα από το γενικό όριο συγκέντρωσης κατά μάζα για σωματίδια μικρότερα των 10 μικρών (PM 10, «εισπνεύσιμα σωματίδια»).

Κινητό Εργαστήριο MOBILAB

Το όχημα μέτρησης ατμοσφαιρικών ρύπων και εκπομπών καυσαερίων MOBILAB σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε από το 2007, στο Εργαστήριο Τεχνολογίας Σωματιδίων και Αερολυμάτων του Ινστιτούτου Τεχνικής Χημικών Διεργασιών (ΙΤΧΗΔ) του ΕΚΕΤΑ, είναι μοναδικό στη χώρα μας και συγκαταλέγεται ανάμεσα στα 5 αντίστοιχα κινητά εργαστήρια που υπάρχουν στην Ευρώπη (τα οποία βρίσκονται στη Γερμανία, Ελβετία και Φινλανδία). Διαθέτει υπερσύγχρονο εξοπλισμό που του επιτρέπει να διενεργεί μετρήσεις αερίων και σωματιδιακών ρύπων εν κινήσει και εν στάσει από την ατμόσφαιρα (για την αξιολόγηση της ποιότητας του αέρα), την εξάτμιση του (για την αξιολόγηση συστημάτων αντιρρύπανσης που αναπτύσσονται στο ΙΤΧΗΔ) και μέσα από το θάλαμο επιβατών (για τη ρεαλιστική εκτίμηση της έκθεσης των επιβατών σε πραγματικές συνθήκες οδήγησης).

Πληροφορίες: Ελένη Παπαϊωάννου, Τηλ. 2310 498193, 498112, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., Εργαστήριο Τεχνολογίας Σωματιδίων & Αερολυμάτων του ΙΤΧΗΔ/ΕΚΕΤΑ, http://apt.cperi.certh.gr