Με τη βοήθεια των υπερσύγχρονων επιστημονικών οργάνων της διαστημοσυσκευής 2001 Mars Odyssey της NASA, οι επιστήμονες κατάφεραν επιτέλους να εντοπίσουν τεράστιες ποσότητες νερού σε μορφή πάγου που βρίσκονται θαμμένες για εκατομμύρια χρόνια στο υπέδαφος του γειτονικού μας πλανήτη.
Ο υπόγειος αυτός θησαυρός μπορεί να γεμίσει δύο φορές το λεκανοπέδιο της Αττικής, ενώ όπως τονίζουν οι υπεύθυνοι του προγράμματος, πρόκειται μόνο για την αρχή μιας από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις των τελευταίων αιώνων.
“Είναι πραγματικά εκπληκτικό. Πρόκειται για τις καλύτερες και πιο άμεσες αποδείξεις που έχουμε συλλέξει μέχρι σήμερα για τις υπόγειες δεξαμενές παγωμένου νερού στον Αρη. Πάντοτε ελπίζαμε να βρούμε στοιχεία για την ύπαρξη πάγου, αλλά αυτό που βρήκαμε είναι πολύ πέρα από την φαντασία μας,” δήλωσε ο William Boynton, επικεφαλής του Φασματόμετρου Ακτίνων Γάμα (GRS) του Odyssey με έδρα το Πανεπιστήμιο Tucson της Αριζόνας.
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν το GRS (όργανο ιδανικό για την ανίχνευση υδρογόνου) για να “ξεσκεπάσουν” την παρουσία παγωμένου νερού στα ανώτερα επιφανειακά στρώματα (βάθους ενός μέτρου) της ευρύτερης περιοχής γύρω από τον νότιο πόλο του πλανήτη. “Θα ήταν καλύτερα να χαρακτηρίζαμε αυτό το λεπτό στρώμα ως βρώμικο πάγο αντί βρώμικο χώμα που περιέχει πάγο,” πρόσθεσε ο Boynton. Ο εντοπισμός του χημικού στοιχείου υδρογόνο βασίζεται ταυτόχρονα στην ένταση των ακτίνων γάμα που ακτινοβολούνται από το υδρογόνο και στην ένταση των νετρονίων τα οποία επηρεάζονται από το υδρογόνο. Ο ανιχνευτής νετρονίων υψηλής ενέργειας και το φασματόμετρο νετρονίων ήταν τα υποσυστήματα που παρατήρησαν την παραπάνω ένταση των νετρονίων.
Η ποσότητες που βρέθηκαν μέχρι τώρα είναι υπεραρκετές για την NASA και τα μελλοντικά της σχέδια αποίκισης του Κόκκινου Πλανήτη. Για παράδειγμα αναφέρουμε ότι εάν αποσπάσουμε ένα μεγάλο κομμάτι παγωμένου νερού από το υπέδαφος, που να χωράει σε έναν μεγάλο κουβά, και το θερμάνουμε, τότε θα είχαμε ως αποτέλεσμα περισσότερο από τον μισό κουβά νερό.
Το GRS έχει τη μοναδική δυνατότητα να “αισθάνεται” τη σύνθεση του χώματος ως και ένα μέτρο βάθος, και όπως δήλωσαν οι επιστήμονες, το υδρογόνο δεν πρέπει να είναι κατανεμημένο ομοιόμορφα σε όλη την επιφάνεια.
Η υπεύθυνη ομάδα ανακάλυψε ότι αυτές οι περιοχές πλούσιες σε υδρογόνο βρίσκονται σε περιφέρειες που είναι πολύ παγωμένες, όπου ο πάγος θα πρέπει να είναι πολύ σταθερός. Η σχέση αυτή μεταξύ της υψηλής περιεκτικότητας υδρογόνου με τις περιοχές προβλεπόμενης σταθερότητας του πάγου, οδήγησε την ομάδα στο συμπέρασμα ότι το υδρογόνο είναι στην πραγματικότητα πάγος. Το στρώμα του πάγου, που εντόπισε το Odyssey, βρίσκεται περίπου 30 - 60 εκατοστά κάτω από την επιφάνεια και στα νότια γεωγραφικά πλάτη του πλανήτη.
“Ο Αρης μας αιφνιδίασε για άλλη μια φορά. Τα αποτελέσματα του Φασματόμετρου Ακτίνων Γάμα είναι πολύ καλύτερα απ’ ότι περιμέναμε,” είπε ο υπεύθυνος επιστήμονας ολόκληρης της αποστολής, Stephen Saunders του JPL. “Σε μερικούς μήνες το βόρειο ημισφαίριο του Αρη θα εισέρχεται στην καλοκαιρινή περίοδο, και ήδη ανυπομονούμε να δούμε το τι ακριβώς κρύβεται κάτω από το παγωμένο διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο θα αρχίζει να λιώνει σταδιακά.”
Εκτός τις μεγάλες ποσότητες παγωμένου νερού που εντόπισε μέχρι τώρα το διαστημόπλοιο της NASA στο νότιο πόλο του πλανήτη, υπάρχουν και μικρότερες στην βόρεια πλευρά του Αρη, όχι όμως κοντά στον πόλο. Επίσης υπάρχουν ενδείξεις (που ακόμα χρειάζονται μελέτη) για την παρουσία στρωμάτων παγωμένου νερού στο μεσαία γεωγραφικά πλάτη κοντά στον ισημερινό.
“Υποθέταμε εδώ και πολλά χρόνια ότι ο γειτονικός μας πλανήτης φιλοξενούσε κάποτε στο απόμακρο παρελθόν μεγάλες ποσότητες τρεχούμενου νερού. Το μεγάλο ερώτημα που προσπαθούμε να απαντήσουμε είναι: α. που πήγε όλο αυτό το νερό; και β. ποιες επιπτώσεις είχε για τις τυχόν μορφές ζωής που ίσως να ζούσαν. Μετρώντας και χαρτογραφώντας το παγωμένο χώμα στις πολικές περιοχές του Αρη, το Mars Odyssey ανακάλυψε ένα σπουδαίο κομμάτι από το παζλ. Η ερευνά μας δεν σταματάει εδώ, ίσα ίσα θα πρέπει να ψάξουμε ακόμα βαθύτερα,” δήλωσε με ενθουσιασμό ο αντιπρόσωπος της NASA και επιστήμονας του προγράμματος της εξερεύνησης του Αρη, Jim Garvin.