Η πρόοδος της Ιατρικής δεν είναι τόσο σύγχρονη όσο θέλουμε να πιστεύουμε. Ίσως θα ήταν σκόπιμο να μιλάμε για απλή αναγέννηση της ιατρικής... Σαν πρώτος ιατροφαρμακοποιός βοτάνων αναφέρεται ο Κένταυρος Χείρωνας στο Πήλιο.

Τα άπαντα του Ιπποκράτη (460-377 π.Χ.) εξάλλου ήταν η βασική ιατρική βιβλιογραφία επί σειρά αιώνων, και τα χειρουργικά εργαλεία της εποχής που διασώθηκαν είναι σχεδόν όμοια με πολλά από αυτά που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα. Πολλοί μελετητές εξακολουθούν και σήμερα να αναζητούν την αρχαία εμπειρία και γνώση σε βιβλία όπως η «βοτανική του Διοσκορίδου» που αν και γραμμένο πριν από 1000 χρόνια συλλέγει πολύτιμη ακόμα πιό αρχαία γνώση.

Φαρμακευτική

Πέρα από την χρήση φαρμακευτικών βοτάνων που οι προφορικές και γραπτές παραδόσεις μας έχουν μεταφέρει μέχρι σήμερα έχουμε και χρήση ασυνήθιστων τακτικών. Παυσίπονα φυτικής βάσης, συχνά ιδιαίτερα αποτελεσματικά, βρίσκονται στις παραδόσεις πολλών λαών. Αρκετά αντιπυρετικά, αντιφλεγμονώδη ακόμη και ναρκωτικά από διάφορα φυτά έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία μέχρι σήμερα. Αξεπέραστα παραμένουν τα οπιοειδή στην καταπολέμηση των ισχυρών πόνων, γνωστά από τους αρχαίους Πέρσες ήδη και μόνο πρόσφατα παρασκευάστηκαν συνθετικά παυσίπονα με παρόμοια δράση (στους οπιοειδείς υποδοχείς) και ανάλογη ισχυρή ενέργεια.

Παρόλα αυτά σε όλη την πορεία της Ιστορίας η τοξικομανία και η χρήση «απαγορευμένων» ψυχεδελικών, ευφορικών, διεγερτικών η κατασταλτικών οπιοειδών ουσιών περιορίστηκε σε θρησκευτικές τελετές και μάλιστα συνήθως με την καθοδήγηση μυητικών ιερατείων η σε ιατρική χρήση. Η τοξικομανία αυτή καθεαυτή εξαπλώθηκε στον Δυτικό κόσμο και δημιουργήθηκε τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα την περίοδο του Μεσοπολέμου, γνώρισε δε ταχύτατη διάδοση, φτάνοντας σήμερα να θεωρείται το #1 «πρόβλημα», γιατί; Σε τι διέφεραν οι αρχαίοι και δεν αισθάνονταν την ανάγκη της κατάχρησης; Μήπως αυτό που άλλαξε δεν ήταν η φύση του ανθρώπου αλλά οι οικονομικές σκοπιμότητες της χρήσης;

Επίσης αναφέρονται τόσο από την αρχαιότητα όσο και από αλχημιστές αλλά και από παραδόσεις λαών χρήσεις φαρμάκων σε πάρα πολλούς τομείς. Μερικοί γνωστοί είναι:

• εκτρωτικών
• αντικαταθλιπτικών (σπαθόχορτο, μελισόχορτο)
• ηρεμιστικών (βαλεριάνα, πασσιφλόρα)
• υπνωτικών (μανδραγόρας)
• εντομοκτόνων (πύρεθρο από τα χρυσάνθεμα)
• εντομοαπωθητικών (βασιλικός, ευκάλυπτος, γαρύφαλο)
• τρωκτικοκτόνων (πικροδάφνη)
• κατσαριδοκτόνων (διατομική γη, δρα με τρόπο μηχανικό!)
• σπασμολυτικών (ατροπίνες)
• συντηρητικών (πληθώρα ουσιών)

Υπήρξε φυσικά και χρήση δεκάδων άλλων ουσιών που σήμερα θεωρήθηκαν αναποτελεσματικά από τις φαρμακευτικές βιομηχανίες των συμφερόντων δισεκατομμυρίων δολαρίων και αντικαταστάθηκαν με τοξικότατες ουσίες που περνάνε από την πίσω πόρτα της όποιας FDA και φτάνουν μέχρι τα σωθικά των βρεφών.

Η ευρέως σήμερα διαδεδομένη ως παυσίπονο ασπιρίνη (ακετυλοσαλικυλικό οξύ), ξεκινά την ιστορία της από τον 5ο αιώνα π.Χ. την εποχή που ο Ιπποκράτης την συνιστούσε σαν αντιπυρετικό και παυσίπονο στην μορφή του εκχυλίσματος της φλούδας της ιτιάς.

Οι Ινδιάνοι του Αμαζονίου γνώριζαν και χρησιμοποιούσαν δεκάδες παρόμοια θεραπευτικά φυτά και ζώα μεταξύ των οποίων και εκχυλίσματα σαλικυλικού, φαρμακευτικά βότανα αλλά και εκχυλίσματα από ζώα και έντομα. Η αφάνιση του δάσους του Αμαζονίου εκτός από τους άμεσους και έμμεσους κινδύνους όπως οι άγνωστοι ιοί (Ebola) και η οικολογική καταστροφή οδηγεί και στην απώλεια ενός τεράστιου ποσού σχετικής γνώσης.

Γνωστές ήταν και οι βλαβερές συνέπειες ορισμένων άλλων φυτών και οι ιδιότητές τους χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή δηλητηρίων. Η ταξίνη ήταν γνωστό δηλητήριο στην εποχή του Ιουλίου Καίσαρα και παραγόταν από ένα είδος του ήμερου έλατου «τάξος».

Οι Aυστραλοί ιθαγενείς (Aborigines) χρησιμοποιούσαν ένα είδος ναρκωτικού που έριχναν σε πηγές ώστε να μπορούν ευκολότερα να πιάσουν τα ζαλισμένα ζώα που θα έπιναν νερό από εκεί. Στην Σαμόα κάνανε το ίδιο με ναρκωτικό για ψάρια.

Ο άνθρωπος δεν είχε πάντα τις καλύτερες σχέσεις με όλα τα έντομα και προσπαθούσε να τα κρατήσει όσο το δυνατόν μακριά του. Παρατηρήθηκε ότι κοντά σε κάποια δέντρα όπως ευκαλύπτους δεν υπήρχαν μύγες, κουνούπια κλπ. και τα δένδρα των ευκαλύπτων φυτεύτηκαν σε αρκετές περιοχές παρέχοντας σχετική προστασία. Ο βασιλικός επίσης έχει παρόμοιες ιδιότητες, αλλά πιο περιορισμένες λόγω μεγέθους φυσικά, και βρήκε ευρεία χρήση σαν εντομοαπωθητικό. Το ίδιο κάνει και η γαριφαλιά, ενώ το αγγούρι και ιδιαίτερα η φλούδα του απωθεί τις κατσαρίδες.

Όποτε οι αρχαίοι χρειαζόταν πρόσθετη προστασία από έντομα αρκούσε να βρέξουν την επιδερμίδα τους με ξύδι! Αν όμως το δοκιμάσετε και δεν δουλέψει και τόσο αποτελεσματικά, θυμηθείτε ότι οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν φυσικό ξύδι σταφυλιού και όχι τα βιομηχανικά υποκατάστατα τα οποία χρησιμοποιούμε συνήθως... Όποιος είχε την τύχη να δοκιμάσει πραγματικό ξύδι δεν ξεχνάει την τεράστια διαφορά τόσο στην οξύτητα όσο και στο άρωμα.

Παθολογία

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ήταν πρωτοπόροι και στην παθολογία. Ο αρχαιότερος γνωστός παθολόγος θεωρείται ο Imhotep το 2725 π.Χ. Ήταν επίσης κατασκευαστής πυραμίδων αστρολόγος και αξιωματικός. Η διαδεδομένη κάποτε αντίληψη ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι γνώριζαν ελάχιστα για την ανατομία του σώματος έχει καταρριφθεί με τις τελευταίες ανακαλύψεις και αποκρυπτογραφήσεις παπύρων.

Οι γιατροί στην Αρχαία Αίγυπτο ειδικεύονταν με πολύχρονες σπουδές σε ναούς / σχολές. Γνώριζαν πως να κολλάνε σπασμένα κόκαλα, μελέτησαν τη δομή του εγκεφάλου και ήξεραν ότι ο παλμός προκαλείται από την καρδιά. Μπορούσαν να θεραπεύσουν πολλές ασθένειες και συνταγογραφούσαν ανάλογα. Δεξιά, συνταγή στα ελληνικά, αναφέρεται το μονοξείδιο του μολύβδου.

Χρησιμοποιούσαν επίσης το καστορέλαιο, το ταννικό οξύ και τον κορίανδρο. Είχαν μια μανία με την καθαρότητα του εντέρου και την σωστή λειτουργία αυτού που έφτανε σε βαθμό μονομανίας και σχολιάστηκε ειρωνικά από μεταγενέστερους Έλληνες ιατρούς και φιλοσόφους.

Στον πάπυρο Edwin Smith που γράφτηκε το 1700 π.Χ. αλλά βασίστηκε σε κείμενα του 2650 π.Χ. διαβάζουμε για τις πληγές και την θεραπεία τους. Λίγα γράφονται για ασθένειες.

Ο πάπυρος Ebers θεωρείται πιο ολοκληρωμένος και αποτελείται από 110 σελίδες με συνολικά περίπου 877 θεραπείες. Δεν αναφέρεται σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος αλλά υιοθετεί μια ολιστική αντίληψη και έχει τμήματα που καλύπτουν οτιδήποτε, από τα δάκτυλα των ποδιών μέχρι το κεφάλι, από τα δάχτυλα των χεριών μέχρι τα μάτια. Διαθέτει επίσης συνταγές για την θεραπεία των παρασιτικών ασθενειών του στομάχου και ένα τμήμα του αναφέρεται στην καρδιά.

Στην αρχαία Αίγυπτο δεν επιτρεπόταν σε κανένα γιατρό να έχει και δεύτερη ειδικότητα. Ο καθένας έπρεπε να γνωρίζει ένα αντικείμενο αλλά όσο τελειότερα γινόταν. Αυτό εξασφάλιζε την βέλτιστη δυνατή ειδίκευση και ποιότητα. Οι περισσότεροι άλλοι λαοί χρησιμοποιούσαν γιατρούς «πανεπιστήμονες» που ήξεραν ότι προλάβαιναν από όσα περισσότερα μπορούσαν.

Οφθαλμολογία

Ιδιαίτερα εντυπωσιακή αναφορά γίνεται στον 'Αντυλο που λέγεται ότι είχε προχωρήσει σε οφθαλμολογικές εγχειρίσεις καταρράκτη στην αρχαία Αθήνα.
Πρόσφατες ανασκαφές στην Βαβυλώνα, Ελλάδα και Αίγυπτο αποκάλυψαν μπρούτζινα εργαλεία που μπορεί να έχουν χρησιμοποιηθεί για εγχείριση καταρράκτη. Είναι το πιθανότερο να ήταν οι αρχαίοι Ινδοί αυτοί που πρώτοι ασχολήθηκαν με το θέμα αλλά μέχρι την εποχή που ο Μ.Αλέξανδρος έφτασε στην Ινδία οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν λιγότερα για την Ινδία από όσα γνωρίζαμε εμείς για τους Κινέζους πριν τον Μάρκο Πόλο. Παρ' όλα αυτά υπάρχει αναφορά ότι ο Μ. Αλέξανδρος συνάντησε στην Ινδία περιοχή με Έλληνες που προερχόταν από αρκετά παλιότερο ξεχασμένο αποικισμό.

Η αρχαιότερη γραπτή αναφορά σε εγχείριση καταρράκτη υπάρχει σε Σανσκριτικά κείμενα από τον 5ο αιώνα π.Χ.. Φημολογείται ότι τα έγραψε ο Ινδός χειρουργός Susruta. Εξασκούσε ένα είδος χειρουργικής επέμβασης (reclination) κατά την οποία αλλάζουν θέση στον θολωμένο φακό και ο ασθενής βλέπει καλύτερα αλλά η όραση παραμένει θολή χωρίς διορθωτικά γυαλιά. Μέχρι και τα μέσα του 20ού αιώνα (!) αυτή η τεχνική εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται στην Αίγυπτο, Ινδία και Θιβέτ.

Για τους αρχαίους Αιγυπτίους και την συμβολή τους στην οφθαλμολογία λίγα είναι γνωστά. Θεωρούμε ότι γνώριζαν και περιέγραψαν τον καταρράκτη αλλά δεν διέθεταν χειρουργική θεραπεία παρά μόνο βάμματα και ξόρκια. Η ιατρική γενικότερα είχε γνωρίσει ιδιαίτερη ανάπτυξη στην αρχαία Αίγυπτο και δεν περιοριζόταν πάντα σε μεταφυσικές θεωρήσεις των αιτιών. Η πρώτη καταγεγραμμένη ιατρική στην αρχαία Αίγυπτο χρονολογείται το 2600 π.Χ. και ο αρχαιότερος οφθαλμίατρος μέχρι σήμερα θεωρείται ο Iry που έζησε κατά την περίοδο της 6ης Δυναστείας (2400 π.Χ.). Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι από το 2000 π.Χ. και μετά ο πολιτισμός των αρχαίων Αιγυπτίων ήταν ήδη αρχαίος και σημαντικά κομμάτια γνώσης προφανώς έχουν χαθεί αντί να μεταφερθούν σε άλλους πολιτισμούς όπως οι αρχαίοι Έλληνες.

Παρόλη την συμβολή της σχολής του Ιπποκράτη στην ιατρική ο καταρράκτης δεν αναφέρεται σαν θεραπευόμενη ασθένεια αναφέρονται όμως άλλες επεμβάσεις.
Με την δημιουργία της Αλεξανδρινής σχολής της Ιατρικής (300 π.Χ.) τα πράγματα άλλαξαν δραματικά. Τότε είχαν ήδη δημιουργηθεί οι μεγάλες βιβλιοθήκες της Αλεξανδρείας και της Περγάμου και η ανατομία είχε ήδη δημιουργηθεί σαν επιστήμη. Οι Αλεξανδρινοί επιστήμονες αναθεώρησαν και ξανάγραψαν όλα τα πεδία των επιστημών που τους ενδιέφεραν: φυσική, και ιδιαίτερα οπτική, εμπειρική χημεία (ή σωστότερα «χυμεία» κατά την τότε γραφή μιας και αναφερόταν σε χυμούς), ανατομία, φυσιολογία, παθολογία, θεραπεία και εγχείριση. Είναι πιθανό αυτή η επιστημονική συγκέντρωση να δημιουργήθηκε εκεί γιατί την ίδια εποχή η Ελλάδα ήταν απασχολημένη με πολέμους και αναταραχές, αλλά και γιατί βρισκόταν κοντύτερα στην αρχαία γνώση της Αιγύπτου και Μεσοποταμίας. Θεωρείται δεδομένο ότι η συμβολή της Βιβλιοθήκης ήταν τεράστια - κατά το 47 π.Χ. η βιβλιοθήκη αριθμούσε περισσότερα από 700.000 συγγράμματα. Σημαντικοί για την ανάπτυξη της οφθαλμολογίας ήταν ο Ηρόφιλος ο Χαλκηδών (344 - 280 π.Χ.) και ο Ερασίστρατος της Χίου (309 - 260 π.Χ.). Από τους μεταγενέστερους 'Αραβες και φυσιολόγους της Αναγέννησης δεν προστέθηκε σχεδόν τίποτα μιας και οι περισσότεροι δείχνουν να βασίστηκαν στην φαρμακολογία του Διοσκορίδου μεταφρασμένη στα Ισπανικά.

Η Αλεξανδρινή σχολή έδωσε μια πολύ λεπτομερή περιγραφή του καταρράκτη αλλά είναι απίθανο αυτοί να ανέπτυξαν τις μεθόδους - θεωρείται πιθανότερο να εξέλαβαν γνώση από αλλού παραμένει άγνωστο όμως από πού και πώς αφού ούτε ένα αυτούσιο σύγγραμμα ή πάπυρος της Βιβλιοθήκης δεν επέζησε ως τις μέρες μας και τεράστια ποσά γνώσης έχουν χαθεί.

Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος (29-79 μ.Χ.), περισσότερο ντιλετάντης και ενθουσιώδης παρά γνώστης των πραγμάτων δεν προσέφερε κάτι το ιδιαίτερο στο χώρο. Παρόλα αυτά στο Historia Naturalis βρίσκεται μια παράγραφος της οποίας η ουσία φαίνεται ότι ξέφυγε από τον Διοσκουρίδη και τον Celsus: « Το εκχύλισμα της αναγαλίδος διαστέλλει την κόρη και θα πρέπει να δίνεται σε ένα ασθενή πριν πραγματοποιηθεί εγχείριση καταρράκτη....». Αυτή η σημαντική παρατήρηση εξαφανίστηκε πάλι μέχρι τον 19ο αιώνα όπου αναβιώθηκε από τον Himly. Μια δεύτερη παράγραφος αναφέρει την « χρήση ενός φυτού που μερικοί αποκαλούν έφεδρον...».

Ο Rufus της Εφέσου έδωσε αργότερα μια λεπτομερέστερη περιγραφή του εσωτερικού του ματιού και ακολούθησε ο Γαληνός (128-200 μ.Χ.), γιος του μορφωμένου και πλούσιου αρχιτέκτονα Νίκωνος. Συγκεντρώνοντας την δουλειά των πρωτοαλεξανδρινών και με τις δικές του ανατομικές μελέτες και έρευνες έγραψε περισσότερα από 250 συγγράμματα. Τα συγκεκριμένα συγγράμματα του Γαληνού έχουν χαθεί αλλά 6 από τις ανατομικές του μελέτες βρεθήκανε σε μια Αραβική μετάφραση. Έστω και έτσι, το μάτι όπως το περιέγραψε ο Γαληνός ελάχιστα απέχει από την αλήθεια αλλά και αυτός συνέχισε να πιστεύει ότι η κύρια λειτουργία του ματιού ήταν να εκπέμπει ακτίνες σε μορφή κώνου που αγκάλιαζαν τα αντικείμενα και τα αισθήματα από αυτές μεταφέρονταν στο τρίτο μάτι, στο κέντρο του κεφαλιού, το κέντρο της ψυχής.

Παρόλο που αυτή η Πυθαγόρεια άποψη είχε ήδη απορριφθεί τόσο από τον Αριστοτέλη και τον Δημόκριτο όσο και τον Al-Hazen αργότερα στον Μεσαίωνα, κυριάρχησε στις οφθαλμολογικές έρευνες τις οποίες και καθυστέρησε μέχρι τον 17 αιώνα και τον Johannes Kepler. Το δογματικό στυλ του Γαληνού ταίριαξε πολύ βολικά με τις ευρύτερες δογματικές τάσεις αυτών των 15 αιώνων ικανοποιώντας τόσο τις Ισλαμικές όσο και τις Χριστιανικές τάσεις. Όπως και να έχει, μετά την σύνθεση της γνώσης και της υπόθεσης από τον Γαληνό στο τέλος του 2ου αιώνα το πνεύμα της έρευνας διακόπηκε απότομα στον Δυτικό κόσμο καθώς ο ανατολικός παγανισμός και η αδιαλλαξία, χαρακτηριστικά του Χριστιανισμού όπως αυτός επικράτησε στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, αντιπαθούσαν την επιστημονική έρευνα. Με την ηθική και οικονομική παρακμή της Ρώμης και την παράδοση στους Τεύτονες βαρβάρους το 455 μ.Χ. ο Μεσαίωνας δεν άργησε να επέλθει.

Στους μεταγενέστερους χρόνους αξίζει να αναφερθεί ο Οριβάσιος της Περγάμου. Το 355 έγινε προσωπικός ιατρός του Ιουλιανού και επηρέασε σημαντικά τα πράγματα. Έγινε Μάγιστρος στην Κωνσταντινούπολη αλλά οι Χριστιανοί μεταγενέστεροι του Ιουλιανού τον εξόρισαν στην Γερμανία όπου συνέχισε να ασκεί την ιατρική και έγινε διάσημος. Επιστρέφοντας στον «πολιτισμό» παντρεύτηκε μια ευγενή και αφιέρωσε το υπόλοιπο της ζωής του συγγράφοντας 3 ιατρικά εγχειρίδια εκ των οποίων το ένα είναι ένα γιγάντιο έργο 70 τόμων μεγάλης σημασίας για τις μοναδικές του αναφορές.

Καισαρική τομή

Η καισαρική τομή στον τοκετό είναι παμπάλαια τακτική, ακόμη παλιότερη των ρωμαϊκών χρόνων που ο Ιούλιος Καίσαρας γεννημένος με αυτόν τον τρόπο της χάρισε το όνομά του. Εθεωρείτο φυσικά ένα μέτρο έσχατης ανάγκης για την επιβίωση του βρέφους από μια ετοιμοθάνατη ή ήδη νεκρή γυναίκα και δεν έχουμε ενδείξεις ότι καταβαλλόταν προσπάθεια να κρατηθεί και η μητέρα στη ζωή.

Παρ' όλα αυτά χρειάστηκε να φτάσουμε στα 1500 για να τολμήσει να επανεφεύρει ο Γ. Νούφερ στην Ελβετία την καισαρική τομή για να ξαναγίνει αποδεκτή πρακτική στον σύγχρονο κόσμο μας.

Οδοντιατρική

Κοντά στο Σαιντ Λούις του Μισούρι (ΗΠΑ) βρέθηκαν κρανία ινδιάνων με σφραγίσματα στα δόντια από κάποιου είδους τσιμέντο! Αυτό το ξανακαταφέραμε σχετικά πρόσφατα... Κάποιοι σύγχρονοι μελετητές επιμένουν ότι ήταν απλά μια παράξενη μόδα των ινδιάνων που επέμεναν να τρυπάνε τα δόντια τους...
Στην Αιγυπτιακή κοιλάδα των βασιλέων βρέθηκαν μούμιες με γέφυρες στα δόντια τους σχεδόν ίδιες με αυτές που κατασκευάζονται και σήμερα.

Από την αρχαία Αίγυπτο βρέθηκε πάπυρος γραμμένος στα Ελληνικά που περιγράφει συνταγή οδοντόκρεμας. Είναι από τον 4ο αιώνα μ.Χ. και περιγράφει σκόνη πλυσίματος των δοντιών αποτελούμενη από αλάτι, μέντα, ίριδες και πιπέρι. Ο πάπυρος βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο της Βιέννης.
Σφραγίσματα δοντιών έχουν βρεθεί σε σκελετούς των Ίνκας και μάλιστα με ανοξείδωτο σίδηρο! Αυτό δεν το έχουμε ξανά καταφέρει έκτοτε...

Από το Chicago Dental society μαθαίνουμε για το αρχαιότερο ανευρεθέν τεχνητό δόντι: βρέθηκε σε ένα Γαλλικό κοιμητήριο σε κρανίο ανθρώπου που υπολογίζεται ότι έζησε 1900 χρόνια πριν, και η ακτινογραφία αποκαλύπτει ένα θαυμάσιο σιδερένιο δόντι στο πάνω δεξί μέρος της σιαγόνας. Ο άνθρωπος φαίνεται σύμφωνα με τις έρευνες να έζησε τουλάχιστον επί ένα χρόνο μετά την εγχείριση. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι ο κατασκευαστής του δοντιού χρησιμοποίησε το φυσικό δόντι για μοντέλο και ότι τοποθέτησε το τεχνητό πολύ σύντομα μετά την απώλεια του φυσικού. Αν δεν αφαίρεσε πρώτο το δόντι, πώς ήξερε το ακριβές σχήμα; αν το αφαίρεσε, πόσο γρήγορα χρειάστηκε να δουλέψει;

Από τους ιδίους μαθαίνουμε ότι ένα κομμάτι μασέλας ηλικίας 1400 χρόνων που βρέθηκε στην Ονδούρα αποκαλύπτει ότι οι Μάγια χρησιμοποιούσαν μικρά κομμάτια κοχυλιών για να φτιάξουν εμφυτεύματα. Υπάρχουν υποψίες ότι οι αρχαίοι Ετρούσκοι στην Βόρεια Ιταλία φτιάχνανε γέφυρες, κορώνες και εμφυτεύματα εδώ και 2.500 χρόνια!

Στις αρχές του 2006 ήρθαν στο φως εννέα αρχαία κρανία ενηλίκων, από το Mehrgarh, ένα χωριό του Πακιστάν, που είχαν τεχνητές οπές σε ένδεκα δόντια τους. Ένα δόντι είχε τρυπηθεί δύο φορές. Από την διαμόρφωση της τρύπας μετά το τρύπημα φαίνεται ότι οι άνθρωποι έζησαν αρκετά μετά το τρύπημα του δοντιού τους, μιας και το δόντια συνέχισαν να έχουν την φυσική τους φθορά. Αλλά είναι ακατανόητο το ότι σχεδόν τα μισά δόντια δεν είχαν κάποιο εμφανές πρόβλημα ώστε να χρειαστεί το τρύπημά τους, όπως λέει ο David W. Frayer του πανεπιστημίου του Κάνσας. Εντυπωσιακό είναι ότι η χρονολόγησή τους έδειξε ηλικία 9.000 ετών, δίνοντας μας ενδείξεις για οδοντιατρική από ανθρώπους που θεωρούσαμε 'των σπηλαίων'. Στον ίδιο χώρο βρέθηκαν μικρά λίθινα τρυπάνια με τα οποία υπολογίστηκε ότι σε ένα λεπτό μπορούσε να ανοιχτεί τρύπα σε δόντι. Η διάμετρος της τρύπας ήταν από 1,3mm μέχρι 3,2mm και το βάθος από 0,5mm μέχρι 3,5mm. Εντύπωση προκαλεί ότι βρέθηκαν τρύπες και σε πίσω δόντι, τραπεζίτη, και μάλιστα από το πίσω μέρος πρoς τo εμπρός. Επικεφαλής της ομάδας ήταν ο Roberto Macchiarelli του Γαλλικού πανεπιστημίου του Πουατιέ και αναφέρει ότι δεν βρέθηκαν στοιχεία για πιθανά παυσίπονα αλλά ούτε και για σφραγίσματα στις οπές αυτές, αν και πιθανολογεί χρήση ασφαλτικού υλικού.

Επέμβαση καρδιάς

Ας πάμε όμως σε κάτι εντυπωσιακότερο. Το 1969 τα πανεπιστήμια του Λένινγκραντ και του Ασχαμπάντ σε μια αρχαιολογική τους αποστολή ανακάλυψαν σε μια σπηλιά 30 σκελετούς σχεδόν 100.000 ετών. 8 σκελετοί είχαν παράξενα ίχνη στα οστά του θώρακα. Πάνω απ' την καρδιά υπήρχε επουλωμένη τομή στο κόκαλο και τα διπλανά πλευρά είχαν μετατοπιστεί και επανέλθει στην θέση τους. Απ' το περιόστεο της τομής φαίνεται ότι ο ασθενής είχε ζήσει τουλάχιστον 3 με 5 χρόνια μετά την επέμβαση.

Παρόμοιες επεμβάσεις έχουν παρατηρηθεί και σε αρκετά νεότερους σκελετούς που βρέθηκαν στην Παλαιστίνη, Μεσοποταμία, Περσία αλλά και στο Ευζί της Γαλλίας.

Απ' τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι με εντελώς άγνωστο τρόπο και για λόγους προφανώς θεραπευτικούς γινόταν επιτυχείς επεμβάσεις στην καρδιά, σε ανθρώπους που μας μάθανε να νομίζουμε ότι ήταν στο μεταβατικό στάδιο πιθήκου - ανθρώπου. Ολοφάνερα κάτι μας ξεφεύγει απ' την ιστορία όπως την ξέρουμε μέχρι τώρα... Πώς καταπολεμούσαν τις μετεγχειρητικές μολύνσεις τόσες χιλιάδες χρόνια πριν την ανακάλυψη της φορμόλης; Είτε οι αρχαίοι λαοί γνώριζαν φυσικά αντιβιοτικά που δεν γνωρίζουμε εμείς, είτε γνώριζαν την παρασκευή αντισηπτικών και αντιβιοτικών. Και τα δύο υποδηλώνουν πολύ μεγαλύτερη επιστημονική εξέλιξη από αυτή που θέλουμε να πιστεύουμε σήμερα ακόμα και αν αγνοήσουμε προβλήματα ραφής κλπ..

Στην Αίγυπτο, στην Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, βρέθηκε πάπυρος που περιγράφει μεταμόσχευση καρδιάς κατά την διάρκεια της βασιλείας του Ντζεσέρ (3η δυναστεία). Όταν τραυματίσθηκε στην καρδιά κάποιος φρουρός του Φαραώ, οι γιατροί του παλατιού, μετά από παράκληση του Φαραώ, αντικατέστησαν την καρδιά του στρατιώτη με ενός μοσχαριού. Το κείμενο καταλήγει ότι ο στρατιώτης θεραπεύτηκε! 5.000 χρόνια πριν!

Επέμβαση εγκεφάλου

Στις Αρχάνες Κρήτης βρέθηκε ανθρώπινο κρανίο από την Μινωική εποχή με σημάδια αφαίρεσης και επανατοποθέτησης στα βρεγματικά του οστά. Είναι προφανές από τα σημάδια στα οστά ότι υπήρξε επούλωση κατά συνέπεια ο ασθενής έζησε μετά την επέμβαση.

Στην Αίγυπτο έχουν βρεθεί κρανία εγχειρισμένα με επιτυχία μιας και ο ασθενής έζησε αρκετά για να επουλωθεί η τομή όπως δείχνει το περιόστεο γύρω απ' το κομμένο κόκαλο.

Οι αρχαίοι Περουβιανοί μπορούσαν να κάνουν λεπτές εγχειρίσεις κρανιεκτομής, αφαιρώντας μέρος του κρανίου και αντικαθιστώντας το με χρυσή πλάκα. Αναφέρονται και τρυπανισμοί. Πίστευαν ότι με αυτό τον τρόπο μπορούσε ευκολότερα να διευρυνθεί η συνείδηση του ενχειριζόμενου, ίσως λόγω καλύτερης αιμάτωσης.

Είναι εκπληκτικό ότι οι σημερινοί μελετητές θεωρούνε τον τρυπανισμό ως τεχνική που ανάγεται στην ύστερη Λίθινη εποχή! Και με τέτοια πειστήρια πρέπει ταυτόχρονα να δεχτούμε ότι αυτοί οι άνθρωποι που είχαν πέτρινα πρωτόγονα εργαλεία, είχαν ταυτόχρονα και την ικανότητα να κάνουν τόσο λεπτές επεμβάσεις.
Ο τρυπανισμός ως τεχνική έχει επιζήσει σε μερικές φυλές της Ανατολικής Αφρικής σαν μέθοδος παραδοσιακής ιατρικής.

Στην Χίο, στην περιοχή Ατσικής όπου έχει βρεθεί η Ελληνιστική νεκρόπολη, σε ανασκαφή οικοπέδου βρέθηκε κιβωτιόσχημος τάφος. Η ηλικία του τάφου προσδιορίστηκε στον 2ο αιώνα π.Χ. Ο άνδρας που είχε ταφεί σε αυτόν, είχε εμφανή σημάδια εγχείρισης στο κρανίο του. Στο αριστερό βρεγματικό οστούν υπάρχει οπή διαμέτρου 1,62 εκατοστών. Ο ανθρωπολόγος συνεργάτης της Κ' Eφορείας Προϊστορικών και Kλασικών Aρχαιοτήτων Αστέριος Αηδόνης επιβεβαίωσε την μέθοδο του τρυπανισμού για την εγχείριση, όσο και την επιτυχή έκβασή της μιας και δεν υπάρχουν ενδείξεις μόλυνσης αλλά και ο 50χρονος ασθενής έζησε τουλάχιστον άλλα 5 χρόνια μετά την εγχείριση.

Επαγγελματική νόσος

Πρώτη φορά που συναντάμε καταγεγραμμένη νόσο που οφείλεται στο επάγγελμα του ασθενή, είναι όταν ο Ιπποκράτης παρατηρώντας τους εργαζόμενους στα ορυχεία του Λαυρίου, διαπιστώνει κοινά ειδικά συμπτώματα και συμπεραίνει ότι ευθύνεται η εργασία τους.

Αρκετά αργότερα κατά την βιομηχανική επανάσταση στην Ευρώπη, όταν το πρόβλημα των επαγγελματικών ασθενειών πήρε μεγάλες διαστάσεις λόγω των κακών συνθηκών εργασίας και των διάφορων νέων χημικών ουσιών που χρησιμοποιούταν, οι γιατροί αναγκάστηκαν να συσχετίσουν και πάλι νοσήματα με εργασίες.

Ιατρικά εργαλεία

Απ' ότι συμπεραίνουμε και από τα υπόλοιπα ιατρικά επιτεύγματα της αρχαίας χειρουργικής, υπήρχαν διάφορα εξειδικευμένα χειρουργικά εργαλεία και πολλά μάλιστα ήταν ιδιαίτερα εξελιγμένα. Πολλά απ' αυτά έχουν διατηρήσει την αρχική τους μορφή μέχρι και σήμερα. Ο Ήρων χρησιμοποιούσε πρώτος σύριγγα για να αφαιρεί το πύον από πληγές. Είχε μάλιστα παρόμοιο μέγεθος και σχήμα με τις σημερινές αλλά ήταν κατασκευασμένη από χαλκό.

Εκτός από τα χειρουργικά εργαλεία υπήρχαν και ιατρικά βοηθήματα όπως διάφοροι νάρθηκες για την προστασία αλλά και για βοήθεια αποκατάστασης τραυματισμένων μελών.

Στην αρχαία Αίγυπτο και μόνο, 17 χειρουργικά εργαλεία περιγράφονται μαζί με την χρήση τους.

Ιατρικό σύμβολο

Απ' ότι θα έχετε δει το ιατρικό και φαρμακευτικό σύμβολο έχει ένα ή δύο φίδια που ανελίσσονται περιστρεφόμενα γύρω από ραβδί. Ενδιαφέρουσα είναι η ομοιότητα με το σύμβολο του DNA που φτάνει σήμερα να συμβολίζει την ζωή. Υπήρξε στην αρχαιότητα σχετική γνώση ή είναι απλά σύμπτωση;

Το ίδιο σχεδόν σύμβολο συναντάμε και στο κηρύκειο του Ερμή, αλλά και στην πατριαρχική ράβδο σήμερα! Η ιστορία λέει ότι ο Ερμής έριξε το ραβδί του ανάμεσα σε δύο φίδια που μάλωναν και αυτά ηρέμησαν κι έτσι πήρε την μορφή του το σύμβολό του.