Η καύση ως μέθοδος διαχείρισης των απορριμμάτων είναι τόσο παλιά όσο και οι χωματερές. Διαφέρει όμως από τη σύγχρονη αποτέφρωση, που εφαρμόζεται την τρέχουσα περίοδο στην Ευρώπη, όσο διαφέρουν οι χωματερές από τους χώρους υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ), που ακόμη δυστυχώς δεν διαθέτουμε στη χώρα μας.

Η βιομηχανία στερεών αποβλήτων στην Ευρώπη παρακολουθεί την εξέλιξη του θεσμικού πλαισίου, που προάγει την ανακύκλωση και την ανάπτυξη βιώσιμων τεχνολογιών επεξεργασίας, ενώ συνεχώς απομακρύνεται από τη μέθοδο της υγειονομικής ταφής χωρίς επεξεργασία. Στο πλαίσιο αυτό αναπτύσσονται οι μέθοδοι θερμικής επεξεργασίας και ενεργειακής ανάκτησης στερεών αποβλήτων, σε συνδυασμό με την προώθηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την πολιτική εξοικονόμησης ενέργειας και ορυκτών καυσίμων και μείωσης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου.

Ισχυρές αντιρρήσεις και προβληματισμοί υπάρχουν για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της αποτέφρωσης, τους κινδύνους για την υγεία, την πολυπλοκότητα της τεχνολογίας και κυρίως για το υψηλό κόστος που συνεπάγεται. Κρίσιμο θέμα είναι η εξέλιξη των θερμικών τεχνολογιών τους και η μετάβαση σε τεχνικές με έμφαση στη δημιουργία λιγότερων υπολειμμάτων (αιωρούμενη τέφρα, εκπομπές αερίων κτλ.)

Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν σύγχρονες μονάδες αποτέφρωσης απορριμμάτων, παρότι ειδικά απόβλητα συναποτεφρώνονται σε βιομηχανικές μονάδες και υπάρχει συγγενής ελληνική εμπειρία σε ατμοηλεκτρικούς σταθμούς λιγνίτη (ΑΗΣ ΔΕΗ).

Τρεις είναι οι βασικές θερμικές τεχνολογίες: η αποτέφρωση (incineration), η αεριοποίηση (gasification) και η πυρόλυση (pyrolysis). Και οι τρεις αυτές μέθοδοι, κατά περίπτωση εφαρμογής, έχουν συνδυαστεί με την ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή, όπως και με συστήματα μηχανικής διαλογής. Η δυνατότητα αυτή έχει γίνει πια αναγκαιότητα με τα νέα δεδομένα του ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου, εφόσον απαιτείται πλέον συγκεκριμένη ανάκτηση υλικών, αλλά και εκτροπή βιοπαοικοδομήσιμων αποβλήτων πριν από την ταφή.

Πέρα από τις ανωτέρω, διεθνώς έχουν εφαρμοστεί περιορισμένα και άλλες πιλοτικές μέθοδοι, οι οποίες λειτουργούν σε υψηλή θερμοκρασία και παράγουν καύσιμα προϊόντα (τεχνολογία πλάσματος κτλ.)

Στη θερμική επεξεργασία απορριμμάτων εντάσσεται και η συναποτέφρωση, που αφορά τη χρήση και αξιοποίηση των στερών αποβλήτων ή προϊόντων διαλογής τους (RDF) ως καυσίμων και ως πρώτης ύλης κυρίως στην ανόργανη βιομηχανία. Η αξιοποίηση των απορριμμάτων στην τσιμεντοβιομηχανία παρουσιάζει θετικά στοιχεία όσον αφορά την οικονομική βιωσιμότητα της μεθόδου και στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ε.Ε., το 2000 λειτουργούσαν 363 εγκαταστάσεις με ισοδύναμο εξυπηρετούμενο πληθυσμό 155 εκατομμυρίων κατοίκων.

Η αποτέφρωση αποτελεί εναλλακτική λύση σε συνδυασμό με το προτέρημα της ανάκτησης ενέργειας, με την παράλληλη απαίτηση επενδύσεων για την αποφυγή τομικών εκπομπών, τον προσεκτικό σχεδιασμό και τη συνετή διαχείριση της εγκατάστασης και την υπεύθυνη επιλογή χώρων.

Με την αποτέφρωση επιτυγχάνεται η ελάττωση του όγκου των απορριμμάτων και η εκμετάλλευση της ενέργειας των απορριμμάτων για διάφορους σκοπούς, π.χ. θέρμανση, παραγωγή ατμού, παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Κρίσιμοι παράμετροι για την ασφαλή λειτουργία στους σύγχρονους αποτεφρωτήρες είναι η ομοιογένεια των εισερχομένων υλών, η εξασφάλιση ροής περίσσειας αέρα, η απαγωγή των απαερίων διατηρώντας συνθήκες πλήρους ανάμιξης και η απομάκρυνση της τέφρας ου πυθμένα χωρίς διακοπή της διεργασίας και μηχανικά προβλήματα.

Η ένταση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις μονάδες αυτές εξαρτάται από το τεχνολογικό επίπεδο κάθε εγκατάστασης. Κατά τη λειτουργία της αποτέφρωσης δημιουργούνται εκπομπές στο περιβάλλον τόσο αέριων όσο και υγρών και στερεών ρύπων. Στους αέριους ρύπους που παράγονται περιλαμβάνεται ευρύ φάσμα τοξικών ουσιών (π.χ. διοξίνες). Σημαντικές επιπτώσεις παρατηρούνται και από τις εκπομπές άλλων αέριων εκπομπών (υδράργυρος, μόλυβδος κτλ.).

Μέρος των αποβλήτων ενός αποτεφρωτήρα (κυρίως η τέφρα των φίλτρων) ανήκει στην κατηγορία των επικίνδυνων αποβλήτων και πρέπει να διατίθεται σε κατάλληλο ΧΥΤ. Οι εγκαταστάσεις αντιρρύπανσης σε έναν σύγχρονο αποτεφρωτήρα αποτελούν σημαντικότατο ποσοστό της αρχικής επένδυσης και κάνουν την αρχική επένδυση ιδιαίτερα υψηλή.

Μία μονάδα συμβάλλει στην αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου, εφόσον αντικαθιστά για την ηλεκτροπαραγωγή ορυκτά καύσιμα, που θα παρήγαγαν επιπλέον εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, εκπομπές που τα απορρίμματα είναι αναπόφευκτο να δημιουργήσουν κατά την ελεγχόμενη ή μη βιοαποικοδόμησή τους.

Με βάση, λοιπόν, τα προβλήματα της κλιματικής αλλαγής, προκύπτει το εξής ερώτημα: Να αντλήσουμε από τα απορρίμματα όλη τη διαθέσιμη ενέργειά τους, αφού εξαντλήσουμε πρώτα τις δυνατότητες ανάκτησης υλικών;

Ένα σύγχρονο σύστημα διαχείρισης στερεών αποβλήτων πρέπει να είναι περιβαλλοντικά αποτελεσματικό, οικονομικά εφικτό και κοινωνικά αποδεκτό. Οι μέθοδοι και οι τεχνολογίες επεξεργασίας δεν αποτελούν από μόνες τους επίλυση.