Η μονάδα SS του Augsburg είχε αναλάβει «ειδικά καθήκοντα», έναν ευφημισμό για την εξόντωση Εβραίων και άλλων «ανεπιθύμητων» κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου. Αν και ήταν καταζητούμενος στην Πολωνία για εγκλήματα πολέμου, ο Augsburg είχε προσεγγίσει την CIA, η οποία τον στρατολόγησε στα τέλη της δεκαετίας του 1940 ως ειδικό στις σοβιετικές υποθέσεις. Τα αρχεία της CIA που κυκλοφόρησαν πρόσφατα δείχνουν ότι ο Augsburg ήταν ένας μόνο από μια σειρά εγκληματιών πολέμου που συνεργάστηκαν με τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.
Το 1998 το Κογκρέσο ψήφισε το νόμο περί αποκάλυψης εγκλημάτων πολέμου των Ναζί, και το αποτέλεσμα ήταν η δημοσιοποίηση εγγράφων της CIA που επιβεβαιώνουν ένα από τα πολλά βρώμικα μυστικά του Ψυχρού Πολέμου. Η CIA χρησιμοποίησε ένα δίκτυο παλαιών Ναζί στα πλαίσια των κατασκοπικών δραστηριοτήτων έναντι της Σοβιετικής Ένωσης.
Οι εκθέσεις της CIA δείχνουν ότι αξιωματούχοι των ΗΠΑ γνώριζαν ότι μισθοδοτούν πολλούς βετεράνους του Τρίτου Ράιχ που είχαν διαπράξει φρικτά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, αλλά αυτές οι φρικαλεότητες αγνοήθηκαν καθώς η αντικομμουνιστική σταυροφορία απέκτησε τη δική της δυναμική. Πολλοί Ναζί που έπρεπε να είχαν κατηγορηθεί για εγκλήματα πολέμου, απέκτησαν μια ιδιότυπη ασυλία εξαιτίας της σύνδεσής τους με τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών.
«Οι πραγματικοί νικητές του Ψυχρού Πολέμου ήταν Ναζί εγκληματίες πολέμου, πολλοί από τους οποίους κατάφεραν να ξεφύγουν από τη δικαιοσύνη, επειδή η Ανατολή και η Δύση επικεντρώθηκαν τόσο γρήγορα μετά τον πόλεμο στην μεταξύ τους διαμάχη», λέει ο Eli Rosenbaum, διευθυντής του Γραφείου Ειδικών Ερευνών του Υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ. Ο Rosenbaum υπηρέτησε στην επιτροπή Interagency Working Group (IWG) που συστάθηκε από τον Πρόεδρο Clinton, η οποία ασχολήθηκε με την προετοιμασία των σχετικών αρχείων της CIA για αποχαρακτηρισμό.
Πολλοί Ναζί εγκληματίες «έλαβαν ελαφριά τιμωρία, καθόλου τιμωρία, ή ακόμα και αποζημίωση επειδή οι δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών τους θεωρούσαν χρήσιμους στον Ψυχρό Πόλεμο», δήλωσε η ομάδα του IWG μετά τη δημοσιοποίηση 18.000 σελίδων αποχαρακτηρισμένου υλικού της CIA.
Σύμφωνα με την πρώην βουλευτή Elizabeth Holtzman, μέλος της επιτροπής που εξέτασε τα αρχεία της CIA, δεν πρόκειται απλά για ιστορικά έγγραφα, αλλά για στοιχεία που εγείρουν κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με την αμερικανική εξωτερική πολιτική την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου.
Η πρακτική στρατολόγησης Ναζί πρακτόρων είχε αρνητικό αντίκτυπο στις σχέσεις ΗΠΑ-Σοβιετικής Ένωσης και άνοιξε το δρόμο για την ανοχή της Ουάσινγκτον για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλες εγκληματικές πράξεις στο όνομα του αντικομουνισμού. Αυτός ο μοιραίος, μυστικός εναγκαλισμός, ήταν το προοίμιο για μια σειρά από αντιδημοκρατικές παρεμβάσεις της CIA σε όλο τον κόσμο.
Η οργάνωση Gehlen
Το κεντρικό πρόσωπο στη συνεργασία CIA-Ναζί ήταν ο στρατηγός Reinhard Gehlen, ο οποίος κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου επέβλεπε όλες τις γερμανικές επιχειρήσεις συλλογής πληροφοριών στην Ανατολική Ευρώπη και την ΕΣΣΔ.
Καθώς ο πόλεμος έφτανε στο τέλος του, ο Gehlen αντιλαμβανόταν ότι η συμμαχία ΗΠΑ-ΕΣΣΔ σύντομα θα κατέρρεε. Συνειδητοποιώντας ότι οι ΗΠΑ δεν είχαν ένα αξιόπιστο και βιώσιμο μηχανισμό συλλογής πληροφοριών στην Ανατολική Ευρώπη, ο Gehlen παραδόθηκε στους Αμερικανούς και πρόβαλε τον εαυτό του ως κάποιον που θα μπορούσε να συμβάλει ζωτικά στον επικείμενο αγώνα ενάντια στους Κομμουνιστές. Εκτός από την παροχή πρόσβασης στο τεράστιο αρχείο πληροφοριών σχετικά με την ΕΣΣΔ, ο Gehlen υποσχέθηκε ότι θα μπορούσε να ενεργοποιήσει ένα υπόγειο δίκτυο αντικομμουνιστών πρακτόρων που ήταν σε θέση να δραστηριοποιηθούν σε ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη και τη Σοβιετική Ένωση.
Παρόλο που η Συνθήκη της Γιάλτας όριζε ότι οι ΗΠΑ θα έπρεπε να παραδώσουν στους Σοβιετικούς όλους τους συλλαμβανόμενους Γερμανούς αξιωματικούς που είχαν συμμετάσχει σε «δραστηριότητες στα ανατολικά εδάφη», ο Gehlen μεταφέρθηκε γρήγορα στο Fort Hunt της Βιρτζίνια. Η εικόνα που έχτισε κατά τη διάρκεια των 10 μηνών διαπραγματεύσεων στο Fort Hunt βασίστηκε στον ψεύτικο ισχυρισμό ότι δεν ήταν ποτέ πραγματικά Ναζί, αλλά ήταν αφοσιωμένος, πάνω από όλα, στην καταπολέμηση του κομμουνισμού. Μεταξύ εκείνων που τσίμπησαν το δόλωμα ήταν ο μελλοντικός διευθυντής της CIA Allen Dulles, ο οποίος έγινε ο μεγαλύτερος υποστηρικτής του Gehlen.
Ο Gehlen επέστρεψε στη Δυτική Γερμανία το καλοκαίρι του 1946 με εντολή να ανοικοδομήσει το δίκυτο κατασκοπείας του και να ξαναρχίσει τη συλλογή πληροφοριών στην Ανατολή για λογαριασμό των αμερικανικών υπηρεσιών. Η ημερομηνία είναι σημαντική καθώς προηγήθηκε της έναρξης του Ψυχρού Πολέμου, την οποία η επίσημη ιστορική χρονολόγηση την τοποθετεί ένα χρόνο αργότερα. Η πρώιμη ερωτοτροπία του Gehlen με τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών υποδηλώνει ότι η Ουάσιγκτον ήταν σε κατάσταση Ψυχρού Πολέμου νωρίτερα από ό, τι συνειδητοποιούν οι περισσότεροι άνθρωποι. Επίσης έρχεται σε σύγκρουση με την επικρατούσα δυτική αντίληψη ότι οι επιθετικές σοβιετικές πολιτικές ευθύνονται κυρίως για την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου.
Με έδρα κοντά στο Μόναχο, ο Gehlen προχώρησε σε στρατολόγηση χιλιάδων βετεράνων των Gestapo, Wehrmacht και SS, δημιουργώντας την Οργάνωση Gehlen (Gehlen Org). Ακόμη και ανώτεροι γραφειοκράτες που ήταν υπεύθυνοι για το Ολοκαύτωμα ήταν ευπρόσδεκτοι στην Gehlen Org, συμπεριλαμβανομένου του Alois Brunner, αναπληρωτή του Adolf Eichmann. Ο ταγματάρχης των SS Emil Augsburg και ο λοχαγός της Gestapo Klaus Barbie, γνωστός ως «χασάπης της Λυόν», ήταν επίσης μεταξύ εκείνων που παρείχαν υπηρεσίες στην Gehlen Org και τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών. «Το αρχηγείο της Οργάνωσης Gehlen έμοιαζε να φιλοξενεί ένα reunion της ελίτ των πρωτοπαλίκαρων του Himler, καθώς ο ένας άνδρας των SS άνοιγε το δρόμο για τον επόμενο», έγραφε η Frankfurter Rundschau στις αρχές της δεκαετίας του 1950.
Η γεμάτη Ναζί οργάνωση του Gehlen λειτουργούσε ως τα μυστικά μάτια και αυτιά των ΗΠΑ στην Κεντρική Ευρώπη. Η οργάνωση θα συνεχίσει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο ΝΑΤΟ, προμηθεύοντας τα δύο τρίτα των ανεπεξέργαστων πληροφοριών για τις χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Υπό την αιγίδα της CIA, και αργότερα ως επικεφαλής της μυστικής υπηρεσίας της Δυτικής Γερμανίας μέχρι να αποσυρθεί το 1968, ο Gehlen άσκησε σημαντική επιρροή στην πολιτική των ΗΠΑ έναντι του σοβιετικού μπλοκ. Όταν οι επικεφαλείς των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ χρειαζόντουσαν την εκτέλεση μαύρων, μη εξουσιοδοτημένων επιχειρήσεων πίσω από το σιδηρούν παραπέτασμα, στρεφόντουσαν στην άμεσα διαθέσιμη και πρόθυμη Gehlen Org.
Παραπληροφόρηση
Είναι από καιρό γνωστό ότι κορυφαίοι Γερμανοί επιστήμονες ήταν στο στόχαστρο πολλών χωρών, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, οι οποίες έσπευσαν να χαρακτηρίσουν αυτούς τους υψηλού επιπέδου ειδικούς ως «λάφυρα του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου». Ωστόσο, η CIA τηρούσε απόλυτη σιγή για τη στρατολόγηση ναζί κατασκόπων. Η αμερικανική κυβέρνηση δεν αναγνώρισε επίσημα τον ρόλο της στην Οργάνωση Gehlen, παρά μόνο περισσότερο από μισό αιώνα αργότερα.
Ο χειρισμός των Ναζί κατασκόπων, ωστόσο, δεν ήταν το ίδιο πράγμα με την απασχόληση επιστημόνων. Η αξιοπιστία του Werner von Braun και της ομάδας του και το κατά πόσο ήταν χρήσιμοι και αποτελεσματικοί για τη NASA, μπορούσε να αξιολογηθεί από τα ορατά αποτελέσματα: αν οι πύραυλοι δεν δούλευαν τότε οι επιστήμονες θα κρινόντουσαν ανάλογα. Όμως πώς μπορεί κάποιος να καθορίσει εάν ένας Ναζί κατάσκοπος με αμφίβολο παρελθόν κάνει αξιόπιστη δουλειά, μια δουλειά που σχεδόν εξ’ ορισμού δεν μπορεί να επαληθευθεί;
Οι βετεράνοι του Τρίτου Ράιχ συχνά αποδείχθηκε ότι μετέφεραν παραποιημένες πληροφορίες, πολλές φορές μάλιστα και πλήρως ψευδείς, με αντάλλαγμα χρήματα και ασυλία, κατέληξε η επιτροπή της IWG. Πολλοί Ναζί έπαιξαν ένα διπλό παιχνίδι, υποδαυλίζοντας, και από τις δύο πλευρές, τη σύγκρουση Ανατολής-Δύσης, εκμεταλλευόμενοι το κλίμα αμοιβαίας καχυποψίας που γεννήθηκε από τα ερείπια της Γερμανίας του Hitler.
Ο στρατηγός Gehlen συχνά μεγέθυνε τεχνητά τη σοβιετική απειλή για να επιδεινώσει τις εντάσεις μεταξύ των υπερδυνάμεων. Κάποια στιγμή κατάφερε να πείσει τον στρατηγό Lucius Clay, στρατιωτικό διοικητή της ζώνης κατοχής των ΗΠΑ στη Γερμανία, ότι είχε ξεκινήσει μια σημαντική σοβιετική στρατιωτική κινητοποίηση στην Ανατολική Ευρώπη. Αυτό ώθησε τον Clay να στείλει ένα επείγον, άκρως απόρρητο τηλεγράφημα στην Ουάσιγκτον τον Μάρτιο του 1948, προειδοποιώντας για επικείμενη ξαφνική έναρξη πολέμου.
Η στρατηγική παραπληροφόρησης του Gehlen βασίστηκε σε μια απλή υπόθεση: όσο πιο ψυχρός γινόταν ο Ψυχρός Πόλεμος, τόσο περισσότερος διαθέσιμος χώρος θα δημιουργούταν για πολιτικούς ελιγμούς από επίδοξους κληρονόμους του Hitler. Η Oργάνωση Gehlen μπορούσε να επιβιώσει μόνο υπό συνθήκες ψυχρού πολέμου. Κατά συνέπεια έπρεπε να διαιωνίσει τη σύγκρουση ΗΠΑ-ΕΣΣΔ.
«Η υπηρεσία [CIA] αγαπούσε τον Gehlen επειδή μας μετέφερε αυτό που θέλαμε να ακούσουμε. Χρησιμοποιούσαμε της πληροφορίες του συνεχώς και τις μεταφέραμε σε όλους τους άλλους, το Πεντάγωνο, το Λευκό Οίκο, τις εφημερίδες. Και αυτοί τις λάτρευαν. Όμως ήταν παραφουσκωμένες αηδίες για το Σοβιετικό μπαμπούλα και έκαναν μεγάλη ζημιά σε αυτή τη χώρα», δήλωσε ένας συνταξιούχος αξιωματούχος της CIA στον συγγραφέα Christopher Simpson, μέλος της επιτροπής IGW και συγγραφέα του βιβλίου Blowback: Αmerica's Recruitment of Nazis and Its Effects on the Cold War.
Απροσδόκητες συνέπειες
Τα μέλη της οργάνωσης Gehlen βοήθησαν χιλιάδες Ναζί φυγάδες να διαφύγουν σε ασφαλή καταφύγια στο εξωτερικό, αρκετά συχνά υπό την ανοχή των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ. Πολλοί από αυτούς στη συνέχεια εμφανίστηκαν ως «σύμβουλοι ασφαλείας» σε αρκετές χώρες της Μέσης Ανατολής και της Λατινικής Αμερικής, όπου οι ακροδεξιές ομάδες θανάτου παραμένουν η διαρκής κληρονομιά τους. Ο Klaus Barbie, για παράδειγμα, βοήθησε μια σειρά στρατιωτικών καθεστώτων στη Βολιβία, όπου δίδαξε τεχνικές βασανιστηρίων και βοήθησε στην προστασία του ακμάζοντος εμπορίου κοκαΐνης στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του '80.
Οι αξιωματούχοι της CIA έμαθαν επίσης ότι το ναζιστικό δίκτυο που κρυβόταν μέσα στην Οργάνωση Gehlen είχε μια ακόμα απροσδόκητη συνέπεια. Χρηματοδοτώντας τον Gehlen, η CIA ήταν εκτεθειμένη σε μια ξένη οργάνωση πληροφοριών που ήταν γεμάτη σοβιετικούς κατασκόπους. Η συνήθεια του Gehlen να χρησιμοποιεί πρώην Ναζί, και η προθυμία της CIA να αποδέχεται αυτήν την πρακτική, επέτρεψε στην ΕΣΣΔ να διεισδύσει στη μυστική υπηρεσία της Δυτικής Γερμανίας εκβιάζοντας πολλούς πράκτοες.
Κατά ειρωνικό τρόπο, ορισμένοι από τους άντρες που είχαν στρατολογηθεί στην Οργάνωση Gehlen θα συνέχιζαν να διαδραματίζουν ηγετικούς ρόλους σε ευρωπαϊκές νεοφασιστικές οργανώσεις που περιφρονούν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μία από τις συνέπειες της συμμαχίας της CIA με την Οργάνωση Gehlen είναι εμφανής ακόμα και σήμερα, σε ένα αναζωπυρωμένο ακροδεξιό κίνημα στην Ευρώπη που μπορεί να εντοπίσει την ιδεολογική του γενεαλογία πίσω στο Τρίτο Ράιχ του Hitler, μέσω των στελεχών της Οργάνωσης Gehlen που συνεργάστηκαν με τις ΗΠΑ.
Η CIA επένδυσε πολλά στην Οργάνωση Gehlen και καθυστέρησε πάρα πολύ να αντιληφθεί ότι οι στρατολογημένοι Ναζί προσποιούνταν πίστη στη Δυτική Συμμαχία μόνο επειδή το θεωρούσαν τακτικά επωφελές. «Ήταν ένα τρομερό λάθος, ηθικά, πολιτικά, και επίσης με πολύ ρεαλιστικούς όρους συλλογής πληροφοριών», έχει δηλώσει ο καθηγητής Richard Breitman, πρόεδρος της επιτροπής IWG.
Περισσότερο από μια γκάφα των υπηρεσιών πληροφοριών, η υπόθεση της Οργάνωσης Gehlen θα πρέπει να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση και μάθημα. Αν μη τι άλλο, υπογραμμίζει την ανάγκη οι Ηνωμένες Πολιτείες να αντιμετωπίσουν μερικούς από τους δικούς τους δαίμονες.